Tìm hiểu về Yield farming cho người mới bắt đầu

Yield farming có thể tạm dịch là canh tác năng suất hay khai thác lợi suất. Nó là thuật ngữ chỉ phương thức kiếm lãi dựa trên tài sản tiền kỹ thuật số mà bạn đang nắm giữ, tương tự như cách bạn nhận được lãi suất từ số tiền gửi trong tài khoản tiết kiệm. Giống như việc bạn gửi tiền trong ngân hàng, trong quá trình yield farming, số tiền điện tử của bạn sẽ bị “khóa” lại – thuật ngữ chuyên môn gọi là “staking” – trong một khoảng thời gian nhất định và phần thưởng bạn nhận được từ quá trình này là tiền lãi hoặc có thêm một khoản tiền kỹ thuật số nhất định.

“Khi bạn cho ngân hàng ‘vay’ tiền thông qua hình thức gửi tiết kiệm, ngân hàng sẽ trả lãi cho bạn bằng lãi suất,” Daniel R. Hill, chủ tịch của Hill Wealth Strategies giải thích. “Khái niệm của yield farming cũng giống như vậy. Tiền điện tử, thay vì chỉ nằm im trong tài khoản của bạn nay sẽ được mang cho vay để tạo ra lợi nhuận.”

Kể từ thuật ngữ yield farming xuất hiện vào năm 2020, các ‘nông dân canh tác’ tiền kỹ thuật số hay còn gọi là yield farmer đã thu về những khoản lợi nhuận với tỷ suất lợi nhuận hàng năm (Annual Percentage Yields – APY) lên tới 3 con số. Tuy nhiên, các khoản lợi nhuận tiềm năng này cũng đi kèm với rủi ro cao, khi các giao thức và số coin nhận được phải chịu sự biến động mạnh cũng như khả năng các nhà phát triển từ bỏ dự án và “cao chạy xa bay” với số vốn của nhà đầu tư.

Yield farming hoạt động như thế nào?

Yield farming hay liquidity farming hoạt động bằng cách cho phép nhà đầu tư dùng số coin đang có để cho vay thông qua một ứng dụng phi tập trung, còn gọi là dApp. Cũng trên dApp, các nhà đầu tư khác có thể vay số tiền này để đầu cơ, cố gắng thu được lợi nhuận từ những sự biến động giá mà họ dự đoán sẽ xảy ra trên thị trường tiền kỹ thuật số.

“Yield farming chỉ đơn giản là chương trình mang lại phần thưởng cho những người sớm biết thích nghi,” Jay Kurahashi-Sofue, phó chủ tịch tiếp thị tại Ava Labs, công ty đứng sau chuỗi khối công cộng Avalanche, cho biết.

Các ứng dụng dựa trên chuỗi khối sẽ đề xuất các ưu đãi cho người dùng để những người dùng này cung cấp thanh khoản cho hệ thống thông qua việc khóa số coin mình đang sở hữu. Quá trình khóa coin và cung cấp thanh khoản được gọi là “staking”.

“Staking xảy ra khi các nền tảng tiền kỹ thuật số tập trung lấy tiền gửi của người này để cấp tín dụng cho người kia,” ông Daniel R. Hill giải thích. “Người vay tín dụng sẽ phải trả lãi. Người cho vay nhận được một phần tiền, phần còn lại sẽ thuộc về các nền tảng tiền điện tử làm trung gian cho quá trình vay mượn.”

Brian Dechesare, cựu giám đốc ngân hàng đầu tư và Giám đốc điều hành của nền tảng sự nghiệp tài chính Breaking Into Wall Street, nói thêm, “quá trình cho vay thường được tạo điều kiện thông qua các hợp đồng thông minh - về cơ bản chỉ là một đoạn mã chạy trên blockchain – có chức năng như một bể thanh khoản (liquidity pool). Người dùng, ở đây là các nhà cung cấp thanh khoản, cho vay tiền của họ bằng cách thêm số tiền này vào một hợp đồng thông minh.”

Các nhà đầu tư khóa số coin họ đang nắm giữ trên giao thức yield farming có thể kiếm được lãi (thường là nhận thêm được một khoản tiền kỹ thuật số), và đây là lợi ích thực sự của giao dịch này. Nếu giá của những đồng tiền nhà đầu tư nhận được tăng lên, lợi nhuận của họ quá đó cũng tăng theo.

Theo ông Kurahashi-Sofue, quá trình này cung cấp tính thanh khoản mà các ứng dụng blockchain mới ra mắt cần để duy trì sự tăng trưởng lâu dài. Cụ thể, “[các ứng dụng này] có thể tăng cường sự tham gia của cộng đồng và đảm bảo tính thanh khoản bằng cách tạo ra các ưu đãi cho người dùng như tặng mã thông báo (token) quản trị của nền tảng, giảm phí giao dịch ứng dụng và các quỹ khác.”

Để dễ hiểu, bạn có thể so sánh yield farming với cách thức hoạt động của các ứng dụng chia sẻ xe khi mới ra mắt. “Uber, Lyft và các ứng dụng chia sẻ xe khác cần khởi động sức tăng trưởng, vì thế các nền tảng này đã cung cấp ưu đãi cho những người dùng thành công giới thiệu người khác sử dụng ứng dụng của mình.”

Daniel J. Smith, giáo sư kinh tế tại Viện nghiên cứu kinh tế chính trị thuộc Trường đại học bang Middle Tennessee, cho biết, một động lực khác cho việc “staking” là khả năng tích lũy đủ cổ phần tiền điện tử để thực hiện một đợt hard fork, tạo ra những thay đổi căn bản về mặt hạ tầng với công nghệ chuỗi khối của tiền kỹ thuật số.

“Các hard fork cho phép người nắm giữ tiền điện tử thực hiện các thay đổi, ít nhất là theo ý kiến ​​của đa số người nắm giữ, để cải thiện tiền điện tử trong tương lai,” ông Smith nói. Theo một cách nào đó, hard fork mang lại cho các nhà đầu tư tiền điện tử sức mạnh giống các cổ đông của một công ty. Các cổ đông có thể bỏ phiếu về các vấn đề quan trọng ảnh hưởng đến việc quản lý hoặc định hướng kinh doanh của công ty mà họ đầu tư vào. Tương tự như vậy, chủ sở hữu tiền điện tử có thể sử dụng hard fork để thúc đẩy giao thức tiền điện tử theo một hướng nhất định.

Cũng theo ông Smith, việc “khóa” coin để tạo ra một đợt hard fork “cho phép tiền điện tử giờ đây cũng có đặc tính quan trọng như các khoản đầu tư cổ phần” và biến tiền kỹ thuật số, từ một khoản đầu tư giống với đầu tư tiền mặt, thành một khoản đầu tư giống với đầu tư chứng khoán.”

Yield farming có an toàn không?

Yield farming tiềm ẩn nhiều rủi ro, trong đó bao gồm một số rủi ro sau:

- Độ biến động: Độ biến động là mức độ dao động giá của một khoản đầu tư. Một khoản đầu tư biến động là khoản đầu tư mà giá của tài sản liên tục lên xuống trong khoảng thời gian ngắn. Tương tự, giá của các token mà bạn đang nắm giữ có thể tăng hoặc giảm rất mạnh trong thời gian bị “khóa” lại.

- Gian lận: Các yield farmers có thể vô tình cung cấp thanh khoản cho các dự án hoặc kế hoạch lừa đảo và bị mất toàn bộ số tiền có được cho những kẻ phạm tội. Theo dữ liệu từ công ty bảo mật blockchain CipherTrace, trong năm 2020, những kẻ phạm tội đã đánh cắp 1,9 tỷ USD trên thị trường tiền điện tử, phần lớn là thông qua hình thức gian lận và biển thủ.

- Rug pull: Rug pull là một loại hình lừa đảo mà các nhà phát triển dự án tiền điện tử huy động vốn từ nhà đầu tư rồi bỏ mặc dự án và ôm tiền bỏ trốn. Theo báo cáo CipherTrace, gần 99% các vụ gian lận lớn xảy ra trong nửa cuối năm ngoái là rug pull, cùng một số loại hình lừa đảo khác.

- Rủi ro hợp đồng thông minh: Các hợp đồng thông minh được sử dụng trong yield farming có thể có lỗi hoặc dễ bị hack, khiến số tiền điện tử của bạn rơi vào rủi ro. Theo ông Kurahashi-Sofue, “hầu hết các rủi ro trong yield farming đều liên quan đến các hợp đồng thông minh cơ bản”. Thực hiện việc thanh kiểm tra mã và mời bên thứ ba kiểm toán sẽ giúp cải thiện tính bảo mật của các hợp đồng này.

- Tổn thất thực tế: Giá trị của số tiền điện tử mà bạn nắm giữ có thể tăng hoặc giảm trong quá trình “staking”, tạo ra các khoản lãi hoặc lỗ tạm thời chưa thực hiện. Những khoản lãi/lỗ tạm thời này sẽ trở thành lãi/lỗ thực tế khi bạn rút lại tiền của mình.

- Rủi ro về quy định: Vẫn còn nhiều câu hỏi về quy định quản lý xung quanh tiền kỹ thuật số. Ví dụ, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) từng tuyên bố rằng một số tài sản kỹ thuật số là một loại chứng khoán và SEC có thẩm quyền quản lý với những tài sản này. Hoặc các nhà quản lý Mỹ cũng đã ban hành lệnh ngừng và hủy bỏ lệnh đối với trang web cho vay tiền điện tử BlockFi.

“Luôn có rủi ro khi sử dụng các ứng dụng phi tập trung,” ông Kurahashi-Sofue nói. “Vấn đề ở đây là nhằm giảm thiểu rủi ro tới mức thấp nhất sao cho bạn cảm thấy thoải mái khi sử dụng các ứng dụng này. Người dùng nên thường xuyên xem xét các nhóm phát triển đứng sau ứng dụng cũng như tính minh bạch và khả năng đáp ứng của nó với các cuộc kiểm tra bảo mật.”

Yield farming có mang lại lợi nhuận không?

Mặc dù tính rủi ro của yield farming là không thể nghi ngờ, nhưng nó cũng có thể mang lại lợi nhuận - nếu không thì đã không có ai muốn thử. CoinMarketCap cung cấp bảng xếp hạng yield farming, với các chỉ số APY hàng ngày và hàng năm của các liquidity pools khác nhau. Thật dễ dàng để tìm thấy các nhóm đang hoạt động với APY hàng năm lên tới hai, thậm chí ba con số.

Nhưng nhiều người trong số này cũng phải đối mặt với rủi ro tổn thất thực tế cao. Điều này khiến các nhà đầu tư đặt câu hỏi liệu phần thưởng tiềm năng có xứng đáng với rủi ro hay không. Theo ông Smith, “lợi nhuận của yield farming, cũng giống như đầu tư vào tiền điện tử nói chung, vẫn rất không chắc chắn và mang tính đầu cơ.” Ông tin rằng lợi nhuận tiềm năng thấp hơn so với rủi ro, nếu xem xét tới việc “khóa” tiền của bạn trong quá trình yield farming.

Lợi nhuận tổng thể của bạn cũng sẽ phụ thuộc vào số lượng tiền điện tử bạn sẵn sàng đưa vào quá trình yield farming. Theo Dechesare cho biết, để có lợi nhuận, quá trinhg này đòi hỏi bạn phải bỏ ra hàng nghìn USD tiền vốn và phải thực hiện các chiến lược cực kỳ phức tạp.

Năm giao thức yield farming phổ biến hiện nay

Đôi khi, các yield farmer sẽ sử dụng các nền tảng DeFi, trong đó cung cấp nhiều ưu đãi khác nhau cho người cho vay, để tối ưu hóa số tiền điện tử bị “khóa” của mình. Dưới đây là 5 giao thức yield farming phổ biến nhất:

- Aave là một giao thức thanh khoản mã nguồn mở cho phép người dùng cho vay và đi vay tiền điện tử. Người cho vay nhận được lãi suất tiền gửi dưới dạng mã token AAVE. Khoản lãi này phụ thuộc nhu cầu vay vốn của thị trường. Bạn cũng có thể đóng vai trò vừa là người cho vạy, vừa là người đi vay bằng cách sử dụng số tiền đã gửi của mình làm tài sản thế chấp.

- Compound là một giao thức mã nguồn mở được xây dựng cho các nhà phát triển. Tiền lãi của người cho vay được tính toán bằng thuật toán lãi suất tự trị và được thanh toán bằng mã token COMP.

- Curve Finance là một liquidity pool trên Ethereum sử dụng thuật toán tạo thị trường để cho phép người dùng trao đổi stablecoin. Các liquidity pool sử dụng stablecoin có thể an toàn hơn vì giá trị của stablecoin thường được gắn với một phương tiện trao đổi khác.

- Uniswap là một sàn giao dịch phi tập trung, nơi các nhà cung cấp thanh khoản phải “khóa” cổ phần cả hai bên theo tỷ lệ 50/50. Đổi lại, bạn kiếm được một phần phí giao dịch cộng với mã thông báo quản trị UNI.

- Instadapp được thiết kế cho các nhà phát triển và cho phép người dùng xây dựng và quản lý danh mục tài chính phi tập trung của họ. Tính đến ngày 31 tháng 10, tổng lượng tiền kỹ thuật số đang bị khóa trên Instadapp là hơn 12 tỷ USD.

Bài học tài chính

Yield farming liên quan đến việc “khóa” số tiền điện tử của bạn để đổi lấy lãi suất hoặc được nhận thêm một lượng tiền điện tử nhất định. Theo ông Hill, “khi tiền điện tử trở nên phổ biến hơn, yield farming cũng sẽ được biết tới nhiều hơn. Đó là một khái niệm đơn giản đã tồn tại từ lâu khi các ngân hàng tồn tại và chỉ là một phiên bản kỹ thuật số của việc cho vay có lãi để thu lợi nhuận cho các nhà đầu tư.”

Mặc dù yield farming có thể mang lại lợi nhuận cao nhưng nó cũng rất rủi ro. Rất nhiều sự kiện có thể xảy ra trong thời gian tiền của bạn đang bị “khóa” lại, bằng chứng là có nhiều đợt biến động giá mạnh xảy ra trên thị trường tiền điện tử.

“Trong cuộc sống này không có thứ gì tốt mà miễn phí cả,” ông Kurahashi-Sofue khẳng định. “Tốt nhất, bạn nên hiểu cách thức hoạt động của yield farming cũng như tất cả những rủi ro và cơ hội tiềm ẩn trước khi tham gia vào các hoạt động này.”

Đỗ Hiền - Theo businessinsider.com