Investo đầu tư 101: tổng sản phẩm quốc nội (GDP) là gì?

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) là tổng giá trị của tất cả hàng hóa và dịch vụ mà một quốc gia sản xuất được trong một khoảng thời gian nhất định.

Hiểu về tổng sản phẩm quốc nội (GDP)

Tổng sản phẩm quốc nội đo lường giá trị của mọi thứ mà một quốc gia sản xuất. Liệt kê đầy đủ những thứ được bao gồm trong GDP là một việc gần như bất khả thi – danh sách sẽ rất dài – nhưng có một công thức mà bạn có thể sử dụng để tính GDP của một quốc gia:

GDP = Xuất khẩu ròng + đầu tư + tiêu dùng + chi tiêu công của chính phủ

Bạn có thể tính xuất khẩu ròng (còn được gọi là cán cân thương mại hay thặng dư thương mại) bằng một phương trình khác đơn giản hơn:

Xuất khẩu ròng = Giá trị xuất khẩu - Giá trị nhập khẩu

Xuất khẩu ròng có thể là một số âm nếu quốc gia nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu. Đối với các khoản khác: đầu tư bao gồm bất kỳ khoản tiền nào mà người tiêu dùng đưa vào đầu tư, như cổ phiếu và trái phiếu. Tiêu dùng là tổng của tất cả chi tiêu cho hàng hóa và dịch vụ.

Không giống như GNP (Tổng sản phẩm quốc dân, Tổng sản lượng quốc gia) bao gồm tất cả sản lượng tạo ra bởi công dân của một quốc gia bất kể vị trí địa lý của họ, GDP tập trung vào sản xuất bên trong biên giới của quốc gia đó.

VÍ DỤ

Hãy xem trường hợp của Microsoft. Bất kỳ hàng hóa hoặc dịch vụ nào mà Microsoft sản xuất hoặc bán tại Mỹ đều được bổ sung vào GDP của Mỹ. Mỗi khi có ai đó đăng ký dịch vụ lưu trữ đám mây OneDrive của Microsoft thì giao dịch mua đó sẽ bổ sung vào GDP của Mỹ. Mỗi khi công ty sản xuất Microsoft Surface, giá trị của nó sẽ được cộng thêm vào GDP của Mỹ. Ngay cả khi Microsoft bán chiếc Surface đó ở một quốc gia khác, giá trị của nó vẫn được tính là một phần GDP của Mỹ.

Bài học

Tổng sản phẩm quốc nội giống như một bảng điểm của nền kinh tế ...

Hàng năm, hầu hết các quốc gia đều ghi nhận và báo cáo GDP của họ. Nhiều tổ chức – chẳng hạn như Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) - sử dụng thông tin này và yêu cầu các quốc gia thành viên cung cấp thông tin đó. Do có thể tính toán GDP bằng cách sử dụng thông tin có xu hướng được công bố rộng rãi, bản thân bạn cũng có thể xác định GDP của các quốc gia không công bố con số của họ. Nhìn chung, GDP cao hơn cho thấy nền kinh tế mạnh hơn. Vì vậy, các quốc gia đều muốn có khả năng báo cáo GDP cao hơn mỗi năm, cũng như học sinh muốn đạt điểm cao hơn mỗi học kỳ.

Tổng sản phẩm quốc nội là gì?

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) là thước đo hoạt động sản xuất kinh tế của một quốc gia. Các quốc gia có GDP cao hơn sản xuất nhiều hơn các quốc gia có GDP thấp hơn.

GDP bao gồm giá trị của bất kỳ hàng hóa nào được sản xuất, cũng như bất kỳ dịch vụ nào được cung cấp, trong biên giới của một quốc gia. Đây là thứ gần nhất của một quốc gia so với giá trị vốn hóa thị trường của một công ty. Thay vì đo lường giá trị của một quốc gia, GDP đo lường giá trị của các sản phẩm kinh tế của quốc gia đó.

Tại sao Tổng sản phẩm quốc nội lại quan trọng?

Tổng sản phẩm quốc nội rất quan trọng vì nó là thước đo sơ bộ về sức khỏe của nền kinh tế. Các quốc gia có nền kinh tế mạnh thường sẽ có GDP cao. Nhiều nhà kinh tế cũng xem xét GDP bình quân đầu người của một quốc gia để đánh giá sức khỏe của nền kinh tế. GDP bình quân đầu người đo lường sản lượng trung bình mà một công dân của một quốc gia sản xuất ra.

Những thay đổi trong GDP cũng là một thước đo quan trọng đối với các nhà kinh tế. Nếu GDP của một quốc gia đang tăng lên, điều đó cho thấy nền kinh tế của quốc gia đó đang khỏe mạnh và mở rộng. Ngược lại, GDP thu hẹp có nghĩa là nền kinh tế đang thu hẹp lại. GDP tăng có liên quan đến tăng trưởng việc làm, đầu tư và tăng lương. GDP giảm có thể cho thấy tỷ lệ thất nghiệp cao, tiền lương bị thu hẹp và bất ổn kinh tế.

Bởi vì GDP được sử dụng như một thước đo sơ bộ về sức khỏe của nền kinh tế, thị trường chứng khoán thường thay đổi để phản ứng với việc công bố tốc độ tăng trưởng GDP của một quốc gia. Con số tăng trưởng cao hơn có thể dẫn đến hiệu suất mạnh mẽ trên thị trường chứng khoán. Ngược lại, con số yếu hơn có thể dẫn đến sụt giảm trên thị trường.

GDP danh nghĩa và GDP thực là gì?

GDP danh nghĩa và GDP thực là 2 thước đo khác nhau của tổng sản phẩm quốc nội.

Khi mọi người nói về GDP, họ thường đề cập đến GDP danh nghĩa. Đó là tổng giá trị của tất cả hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong biên giới của một quốc gia.

GDP thực là GDP sau khi trừ đi các tác động của lạm phát. Thước đo này hữu ích nhất khi bạn xem xét tốc độ tăng trưởng GDP hoặc so sánh GDP của một quốc gia theo thời gian. Để tìm GDP thực, hãy chia GDP danh nghĩa cho hệ số giảm phát. Hệ số này bằng 1 cộng với sự thay đổi trong giá trị của đồng đô la giữa các năm bạn đang so sánh.

Hãy xem xét một ví dụ như sau: giá cả đã tăng 8,33% từ năm 2015 đến năm 2019. Để tìm GDP thực của năm 2019 nhằm sử dụng để so sánh GDP của Mỹ giữa năm 2015 và 2019, hãy sử dụng công thức sau:

GDP danh nghĩa 2019 / (1 + 0,0833) = GDP thực của năm 2019 tính theo giá cả của năm 2015.

Loại trừ tác động của lạm phát rất quan trọng vì lạm phát có thể làm cho GDP danh nghĩa tăng lên ngay cả khi không có một sự gia tăng thực tế của sản lượng kinh tế. Nếu một quốc gia có GDP danh nghĩa 1 tỷ USD và năm tiếp theo, GDP danh nghĩa của quốc gia đó là 1,1 tỷ USD, thì có vẻ như nền kinh tế của quốc gia đó đã tăng trưởng 10%. Nhưng nếu tỷ lệ lạm phát của quốc gia đó là 10% thì GDP thực của quốc gia vẫn giữ nguyên không đổi, tức là không có tăng trưởng nào thực sự xảy ra.

GDP, GNP và GNI khác nhau như thế nào?

GDP, Tổng sản phẩm quốc dân (GNP) và Tổng thu nhập quốc dân (GNI) là tất cả các thước đo sản lượng kinh tế của một quốc gia.

Không giống như GDP xem xét sản xuất trong biên giới của một quốc gia, GNP bao gồm giá trị của mọi thứ do công dân của quốc gia đó sản xuất ra, bất kể nó được sản xuất ở đâu. Ví dụ: nếu một người Mỹ sở hữu một công ty sản xuất hàng hóa ở Canada thì sản lượng của công ty đó là một phần trong GNP của Mỹ và GDP của Canada. Nếu một cư dân nước ngoài sở hữu một công ty ở Mỹ thì hoạt động sản xuất của công ty đó không phải là một phần trong GNP của Mỹ mặc dù nó được tính trong GDP của Mỹ.

Về phần mình, GNI đo lường tất cả thu nhập mà cư dân và công ty của một quốc gia kiếm được. Thước đo này bao gồm thu nhập từ việc bán hàng hoá và dịch vụ, thu nhập từ đầu tư và viện trợ nước ngoài. Bạn có thể coi GNI là GDP + thu nhập từ các nguồn nước ngoài. (Nguồn: OECD).

Tính GDP bằng cách sử dụng chi tiêu

Nhiều quốc gia ghi lại và công bố dữ liệu GDP của họ cho công chúng sử dụng. Ví dụ, Cục Phân tích Kinh tế Mỹ báo cáo GDP của Mỹ hàng quý. Nếu bạn muốn thực hiện các phép tính của riêng mình, bạn có thể sử dụng một số phương pháp khác nhau để tính GDP của một quốc gia, mặc dù tất cả các phép tính đều sẽ cho ra kết quả giống nhau.

Để tính GDP bằng cách sử dụng chi tiêu, bạn có thể sử dụng công thức sau:

GDP = Chi tiêu của Người tiêu dùng + Chi tiêu của Nhà đầu tư + Chi tiêu của Chính phủ + Xuất khẩu ròng

Bằng cách đo lường chi tiêu của cư dân và giá trị xuất khẩu của một quốc gia, bạn có thể tìm thấy giá trị của mọi thứ mà quốc gia đó sản xuất ra bởi vì sản xuất và chi tiêu phải bằng nhau.

Tính GDP bằng cách sử dụng sản xuất

Để tính GDP bằng cách sử dụng sản xuất, hãy sử dụng công thức sau

GDP = Giá của tất cả hàng hóa được sản xuất và bán + Giá của tất cả các dịch vụ được sản xuất và bán

Khi tính GDP bằng cách sử dụng sản xuất, điều quan trọng là bạn chỉ được tính giá trị của các sản phẩm hoặc dịch vụ cuối cùng, chứ không phải mọi giao dịch dọc theo chuỗi cung ứng. Nếu tính cả giá trị hàng hóa được bán giữa các công ty trong quá trình sản xuất hàng hóa trước khi bán cho người tiêu dùng, GDP nhận được sẽ cao hơn do bạn tính lặp lại nhiều lần giá trị của hàng hóa/dịch vụ dọc theo chuỗi cung ứng (cộng dồn vào giá hàng hóa/dịch vụ cuối cùng).

Tính GDP bằng thu nhập

Để tính GDP bằng thu nhập, hãy sử dụng công thức sau.

GDP = Lương nhân viên + tiền thuê + tiền lãi + lợi nhuận + thuế bán hàng + khấu hao + thu nhập ròng từ nước ngoài

Bạn có thể tính thu nhập ròng từ nước ngoài với phép tính tương tự như xuất khẩu ròng. Dưới đây là một phương trình để tính thu nhập ròng từ nước ngoài:

Thu nhập ròng từ nước ngoài = các khoản thanh toán nhận được từ các quốc gia khác - các khoản thanh toán trả cho các quốc gia khác

Hãy nhớ rằng đây là các khoản thanh toán đến và đi từ cư dân và doanh nghiệp ở các quốc gia khác.

Thu nhập ròng từ nước ngoài là chênh lệch giữa các khoản thanh toán của các doanh nghiệp và cư dân của quốc gia đó với cư dân và doanh nghiệp của các quốc gia khác, cùng với các khoản thanh toán nhận được từ các cư dân và doanh nghiệp của các quốc gia khác.

Hạn chế của việc sử dụng dữ liệu GDP

GDP không phải là thước đo hoàn hảo cho sản lượng kinh tế của một quốc gia.

Một vấn đề với GDP là các nhà kinh tế thường sử dụng GDP danh nghĩa. Thước đo này không loại trừ lạm phát và có thể làm sai lệch tốc độ tăng trưởng GDP. Với lạm phát, GDP danh nghĩa của một quốc gia có thể tăng trưởng ngay cả khi sản xuất kinh tế thu hẹp.

Một nhược điểm khác là GDP và GDP bình quân đầu người không nhất thiết phản ánh sự bình đẳng trong nền kinh tế của một quốc gia. Nếu một quốc gia có 100.000 công dân và mỗi người sản xuất 100.000 USD hàng hóa và dịch vụ, thì GDP của quốc gia đó sẽ là 10 tỷ USD. Nếu một quốc gia khác có 100.000 công dân với 1.000 người sản xuất 10 triệu USD sản phẩm và dịch vụ và 9.000 người không sản xuất gì thì GDP của quốc gia đó cũng vẫn là 10 tỷ USD.

GDP cũng không tính đến các khía cạnh phi kinh tế của phúc lợi xã hội. GDP của một quốc gia có thể sẽ tăng lên nếu quốc gia đó áp dụng chính sách tuần làm việc 7 ngày và ngày làm việc 12 giờ. Tuy nhiên, khi đó, mức độ hạnh phúc trong xã hội sẽ giảm xuống.

Cần lưu ý rằng GDP không tính đến các yếu tố bên ngoài (chi phí phát sinh từ sản xuất và dịch vụ với nhiều khoản mục phi tiền tệ), bao gồm những thứ như chi phí cho ô nhiễm trong dài hạn. Nếu một công ty có thể sản xuất nhiều hàng hóa hơn bằng cách gây ô nhiễm thì công ty đó có thể tăng sản lượng ngay cả khi chi phí gây ô nhiễm đó lớn hơn giá trị sản phẩm.

Cuối cùng, GDP chỉ đo lường giá trị của hàng hóa và dịch vụ được cung cấp thông qua các thị trường truyền thống. Các hoạt động xảy ra bên ngoài các thị trường điển hình – chẳng hạn như buôn bán ma túy bất hợp pháp – không được tính vào GDP. Tương tự, hàng hóa và dịch vụ được giao dịch ở chợ đen hoặc bên ngoài các quy định tiêu chuẩn sẽ không được tính vào GDP của một quốc gia.

Tìm dữ liệu GDP ở đâu?

Dữ liệu GDP được cung cấp từ nhiều nguồn khác nhau.

CIA World Factbook cung cấp thông tin về địa lý, con người, văn hóa, chính trị, cơ sở hạ tầng, quân sự và kinh tế của các quốc gia. Trong thư mục của mỗi quốc gia có GDP của quốc gia đó, bao gồm GDP bình quân đầu người, Sức mua tương đương (một thước đo kinh tế tính toán GDP của một quốc gia với chi phí của một rổ hàng hóa điển hình ở quốc gia đó) và tốc độ tăng trưởng GDP. Tổ chức này cũng báo cáo chi tiết tỷ lệ phần trăm GDP của một quốc gia được tạo ra bởi từng bộ phận nền kinh tế của quốc gia đó.

Nếu bạn muốn có thông tin chuyên sâu về GDP của Hoa Kỳ, Cục Phân tích Kinh tế Mỹ xuất bản các báo cáo cập nhật thường xuyên về GDP của Mỹ và các vùng lãnh thổ của Mỹ.

Để có nguồn dữ liệu GDP quốc tế, bạn có thể truy cập trang web của Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Kho dữ liệu của họ bao gồm thông tin GDP cho các quốc gia thành viên cũng như các tính toán GDP tổng hợp cho các khu vực, nhóm quốc gia khác nhau và toàn thế giới.

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cũng công bố thông tin GDP cho các quốc gia thành viên. Bạn có thể xem dữ liệu lịch sử kéo dài từ những năm 1960, bao gồm tăng trưởng GDP hàng năm và hàng quý, dự báo tương lai cùng với nhiều dữ liệu kinh tế khác.

Huân Hà - Theo learn.robinhood.com