Zero coupon bond là gì? Đặc điểm, phân biệt với coupon bond

Zero coupon bond là một trong những loại trái phiếu khá phổ biến hiện nay. Loại trái phiếu này có nhiều điểm khác biệt trong cơ chế định giá, trả lãi, khiến nó trở thành sự lựa chọn hấp dẫn đối với nhà đầu tư. Song, không phải ai cũng hiểu rõ Zero coupon bond là gì để tận dụng tối đa lợi ích. Hãy cùng Investo giải đáp chi tiết về loại trái phiếu này thông qua bài viết dưới đây nhé!

Zero coupon bond là gì?

Trái phiếu zero coupon (Zero-coupon bond) là 1 loại chứng khoán nợ (cụ thể là trái phiếu) không trả lãi nhưng thay vào đó có mức chiết khấu cao, mang lại lợi nhuận khi đáo hạn.

Zero coupon bond là gì? 

Đặc điểm của Zero coupon bond

Một trong những điểm đặc trưng của Zero coupon bond chính là chỉ có một kỳ trả lãi. Việc chi trả lãi suất sẽ được thực hiện theo hai trường hợp: 

•  Trái phiếu chiết khấu: Trái phiếu khi phát hành sẽ được bán với giá thấp hơn so với mệnh giá. Phần chênh lệch giữa giá mua và mệnh giá chính là tiền lãi đã thanh toán. Vốn gốc sẽ nhận sau khi trái phiếu đáo hạn.
• Trái phiếu trả lãi sau (trái phiếu gộp): Trái phiếu được bán với đúng mệnh giá, tiền lãi có phát sinh định kỳ nhưng được gộp chung vào vốn gốc để tính cho kỳ tiếp theo. Đến khi đáo hạn thì trái chủ nhận cả gốc lẫn lãi.

Zero coupon bond thuộc loại trái phiếu vô danh, không có tên của người sở hữu. Ngoài ra, trái phiếu Zero coupon không có cuống phiếu, lãi suất coupon sẽ được ghi ngay trên bề mặt của tờ phiếu. Đây chính là lãi suất được dùng để làm căn cứ tính lãi, còn gọi là lãi suất danh nghĩa.

Zero coupon bond chỉ có một kỳ trả lãi, không có cuống phiếu, trên bề mặt tờ phiếu có ghi lãi suất coupon

Ưu điểm và nhược điểm của Zero coupon bond

Ưu điểm

• Có thể tính toán trước lợi tức của Zero coupon bond: Lợi tức của trái phiếu sẽ được chiết khấu sâu tại thời điểm đáo hạn. Chúng ta có thể đoán trước được khoản lợi tức của Zero coupon bond là gì khi quyết định đầu tư.
• Vốn đầu tư ban đầu thấp: Zero coupon bond là loại trái phiếu có chiết khấu sâu, giá trị ban đầu thường không quá cao. 
• Phù hợp với chiến lược dài hạn: Trái phiếu không có trái tức thường có thời hạn trên 10 năm. Vì vậy, nếu là nhà đầu tư dài hạn thì đây sẽ là sự lựa chọn phù hợp.
• Ít rủi ro nếu tái đầu tư: Zero coupon bond thường không có nhiều rủi ro nếu tái đầu tư. Trái chủ sẽ không chịu ảnh hưởng nào khi đáo hạn trái phiếu.
• Mua bán trên thị trường thứ cấp: Loại trái phiếu này hoàn toàn có thể giao dịch trên thị trường thứ cấp trước khi đáo hạn. Tỷ giá bán/mua sẽ phụ thuộc vào thị trường tại thời điểm giao dịch.

Zero coupon bond có vốn đầu tư ban đầu thấp, có thể giao dịch trên thị trường thứ cấp và ít rủi ro nếu tái đầu tư

Nhược điểm

• Thời gian đáo hạn trái phiếu tương đối dài: Thời gian Zero coupon bond đáo hạn có thể lên đến hàng chục năm. 
• Không nhận lãi suất định kỳ: Đối với nhà đầu tư cần thu nhập định kỳ hoặc muốn nhận thu nhập thường xuyên thì Zero coupon bond không phù hợp. Bởi trái phiếu không trái tức sẽ không có khoản lãi được trả định kỳ.
• Thị trường thứ cấp thanh khoản kém: Không phải lúc nào trái phiếu Zero coupon cũng có sẵn để giao dịch trên thị trường thứ cấp. Do đó mà tính thanh khoản bị kém đi.
• Rủi ro nếu công ty phá sản trước khi đáo hạn: Vì trái phiếu này có thời gian đáo hạn dài nên việc nhà đầu tư phải đối mặt với nguy cơ công ty phá sản là hoàn toàn có thể xảy ra. Do đó cần lựa chọn công ty phát hành trái phiếu có uy tín, an toàn trước khi đầu tư.

Cách định giá Zero coupon bond

Để định giá trái phiếu coupon loại không trái tức này, nhà đầu tư áp dụng công thức sau:

Trong đó:

• M là mệnh giá hoặc giá trị đáo hạn của trái phiếu
• r là lãi suất coupon hàng năm hoặc tỷ lệ hoàn vốn yêu cầu
• n là số năm cho đến khi trái phiếu đáo hạn

Trong trường hợp trái phiếu Zero coupon trả lãi suất nửa năm 1 lần thì công thức tính trái phiếu coupon như sau:

Trong đó:

• k là tần suất định kỳ của lãi suất (nếu 6 tháng 1 lần thì k = 2)
• N = n x k

Để dễ hiểu hơn về công thức tính trái phiếu coupon này, nhà đầu tư có thể tham khảo ví dụ sau:

Một trái phiếu có mệnh giá 15.000 USD, đáo hạn trong thời gian là 3 năm. Nếu muốn nhận lợi tức 5% thì định giá trái phiếu coupon sẽ là:

15.000 / (1 + 0.05)^3 = 12.958 USD

Nếu đồng ý với đề nghị này thì nhà đầu tư sẽ mua trái phiếu với giá 12.958 USD trên 15.000 USD. Đến thời điểm đáo hạn, nhà đầu tư sẽ nhận được (15.000 USD - 12.958 USD) = 2.042 USD, tương đương với lãi suất 5%/năm.

Thời gian đáo hạn của Zero coupon bond càng dài thì số tiền cần trả cho mỗi trái phiếu càng ít và ngược lại.

Cách định giá Zero-coupon bond

Cách tính lãi của Zero coupon bond

Công thức tính lãi suất của Zero coupon bond như sau:

Ví dụ, một trái phiếu không trái tức có mệnh giá là 1.000 USD, thời gian đáo hạn là 2 năm. Hiện tại, trái phiếu được bán với giá trị là 920 USD. Như vậy, lãi suất của trái phiếu Zero coupon bond sẽ là:

(1.000/920)^(1/2) - 1 = 0.043 = 4.3%

Cách trả lãi của Zero coupon bond

Trả trước tại thời điểm phát hành

Đây là hình thức phát hành trái phiếu chiết khấu hay trái phiếu trả lãi trước. Zero coupon bond khi phát hành sẽ được bán thấp hơn so với mệnh giá. Nếu mua Zero coupon bond thì chỉ cần trả một phần giá trị gốc. Còn phần chênh lệch chính là lãi mà nhà đầu tư đã được trừ. Đến kỳ đáo hạn trái phiếu thì nhà đầu tư chỉ nhận lại phần vốn gốc tương đương với mệnh giá trái phiếu.

Ví dụ: Công ty phát hành Zero coupon bond với mệnh giá là 2.000 USD nhưng bán với giá 1.900 USD. Khi trái phiếu đáo hạn, trái chủ sẽ nhận lại số tiền tương ứng với mệnh giá là 2.000 USD. Như vậy, số tiền lãi khi đầu tư vào trái phiếu này sẽ là 2.000 - 1.900 = 100 USD.

Trả gộp một lần khi trái phiếu đáo hạn

Hình thức này còn được gọi là trái phiếu trả lãi sau hay trái phiếu gộp. Nhà đầu tư thực hiện mua Zero coupon bond với đúng mệnh giá. Tiền lãi sẽ được gộp chung vào phần gốc để tính cho kỳ tiếp theo thay vì trả lãi định kỳ. Đến khi trái phiếu đáo hạn, trái chủ sẽ nhận toàn bộ phần vốn gốc và lãi.

Ví dụ: Công ty phát hành trái phiếu với mệnh giá là 2.000 USD, thời gian đáo hạn là 3 năm. Lãi trái phiếu phát sinh 1 kỳ trong năm, lần lượt là 50 USD, 52 USD và 55 USD (do lãi suất kỳ sau sẽ được tính gộp từ vốn gốc và lãi của kỳ trước). Như vậy, khi đáo hạn trái phiếu, nhà đầu tư sẽ nhận được cả gốc lẫn lãi là 2.000 + 50 + 52 + 55 = 2.157 USD.

Có hai hình thức trả lãi Zero coupon bond là trả trước khi phát hành và trả gộp khi đáo hạn trái phiếu

So sánh Zero coupon bond và coupon bond

Kết luận

Trên đây là toàn bộ những giải đáp về Zero coupon bond là gì, ưu nhược điểm và cách định giá trái phiếu Zero coupon. Có thể thấy, Zero coupon bond là một loại trái phiếu khá hấp dẫn, phù hợp với những nhà đầu tư muốn tận dụng cơ hội sinh lời cao trong dài hạn. Tuy nhiên cũng tiềm ẩn rủi ro như không được trả lãi định kỳ, công ty phá sản,... Do đó cần tìm hiểu kỹ về cơ chế hoạt động, cũng như công ty phát hành trái phiếu trước khi đầu tư.

Huỳnh Hà