Cổ phiếu IPO là gì? Đặc điểm, ý nghĩa, cách đầu tư cổ phiếu IPO

Đối với những trader mới tham gia vào thị trường chứng khoán có lẽ còn khá xa lạ với khái niệm cổ phiếu IPO. Trên thực tế, IPO được xem là một trong những sự kiện quan trọng của các công ty khi thực hiện niêm yết cổ phiếu lên sàn chứng khoán. Để tìm hiểu chi tiết về cổ phiếu IPO, đặc điểm, ý nghĩa, cũng như các lưu ý khi đầu tư vào loại cổ phiếu này, hãy xem ngay bài viết dưới đây của Investo nhé! 

Cổ phiếu IPO là gì ?

Cổ phiếu IPO hay Initial Public Offering là những loại cổ phiếu lần đầu tiên được phát hành ra công chúng. Các doanh nghiệp lần đầu tiên mở bán công khai cổ phiếu trên thị trường giao dịch. Đây cũng là lần đầu tiên doanh nghiệp huy vốn từ công chúng một cách rộng rãi và phổ biến thông qua hình thức phát hành cổ phiếu và niêm yết giá trên sàn chứng khoán.   

Sau khi hoàn tất việc phát hành cổ phiếu IPO trên thị trường chứng khoán, doanh nghiệp sẽ trở thành công ty cổ phần và có sự góp vốn từ đại chúng. Công ty cổ phần sẽ sở hữu cổ phần đại chúng với vốn điều lệ của tối thiểu là 100 cổ đông. Để IPO được thực hiện rộng rãi và phổ biến, doanh nghiệp có thể tiến hành hoạt động IPO cổ phiếu hay các sản phẩm chứng quyền. 

Cổ phiếu IPO là gì? Cổ phiếu IPO là những loại cổ phiếu lần đầu tiên được công ty phát hành ra công chúng

Đặc điểm của cổ phiếu IPO

• Cổ phiếu IPO không có kỳ hạn và không được hoàn vốn như trái phiếu. Cổ tức được trả sẽ phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của doanh nghiệp. Cổ đông là người được hưởng cổ tức và thanh toán nếu công ty có thua lỗ, dẫn đến phá sản.
• Giá IPO biến động mạnh với những tác nhân ảnh hưởng trên thị trường chứng khoán. Khi thị trường có sự biến động thì giá cổ phiếu cũng thay đổi theo. Đối với những cổ phiếu có mức giá khởi điểm khá thấp thì về sau sẽ có những sự tăng trưởng lớn theo thời gian.
• Cổ phiếu IPO có tính thanh khoản cao, dễ dàng mua/bán trên các sàn giao dịch chứng khoán. Điều này sẽ thu hút nhiều nhà giao dịch sẵn sàng thực hiện mua và bán trên thị trường. Thông qua các báo cáo tài chính của doanh nghiệp, những chiến lược có triển vọng trong tương lai sẽ là cơ hội đầu tư của các trader. 
• Cổ phiếu IPO có mức giá hấp dẫn trong lần phát hành đầu tiên. Sau khi cổ phiếu được phát hành, công ty sẽ tận dụng vốn huy động để phát triển tình hình kinh doanh, cũng như thu lợi nhuận lớn. Lúc này, giá cổ phiếu sẽ tăng mạnh và trở nên hấp dẫn với các trader trên sàn chứng khoán.
• IPO cũng mang lại những rủi ro nhất định cho nhà đầu tư chứng khoán. Do cổ phiếu được phát hành từ một công ty mới thành lập và chưa có lịch sử hoạt động nổi bật. Nếu việc kinh doanh của công ty bị trì trệ hay sa sút sẽ khiến cổ phiếu trượt giá. Ngoài ra, những sự kiện có ảnh hưởng lớn cũng là nguyên nhân ảnh hưởng xấu đến chiến lược và danh tiếng của công ty.  

Cổ phiếu IPO có đặc điểm là có tính thanh khoản cao và dễ dàng mua/bán trên sàn chứng khoán

Vai trò của cổ phiếu IPO trong thị trường chứng khoán

IPO được phát hành lần đầu tiên ra công chúng, do đó mà nguồn cung mới cho thị trường cổ phiếu sẽ được tạo ra. Điều này có thể làm cho thị trường chứng khoán có sự điều chỉnh, vì giá cổ phiếu bị tác động bởi cung và cầu. Bên cạnh đó cũng có thể làm tăng thanh khoản, giúp cho thị trường chứng khoán trở nên thu hút hơn đối với các nhà đầu tư.

Ngoài ra, việc phát hành, niêm yết thêm cổ phiếu trên thị trường chứng khoán sẽ giúp gia tăng đáng kể lượng tiền mặt và vốn đầu tư. Đồng thời mở ra nhiều cơ hội đầu tư tài chính hấp dẫn.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng, việc các công ty “đua nhau” IPO cũng có thể gây tác động tiêu cực đến thị trường chứng khoán. Ví dụ, nếu một công ty phát hành IPO nhưng không hoạt động tốt thì có thể làm giảm giá cổ phiếu của các công ty khác trên thị trường. Ngoài ra, nếu có quá nhiều cổ phiếu IPO được phát hành sẽ dần đến tình trạng bội cung.

Đặc điểm và ý nghĩa của việc phát hành cổ phiếu IPO

Đặc điểm

• Vốn điều lệ của công ty phát hành phải trên 30 tỷ đồng, số liệu tính theo giá trị trên sổ kế toán, tại thời điểm đăng ký cổ phiếu IPO.
• Kết quả hoạt động kinh doanh của công ty phải có lợi nhuận trong 2 năm liên tục trước thời điểm đăng ký cổ phiếu IPO và không có lỗ lũy kế.
• Tỷ lệ cổ phiếu có quyền thực hiện biểu quyết theo quy định. Cụ thể là có quyền biểu quyết cho ít nhất 100 nhà đầu tư, chiếm 15% và không phải là các cổ đông lớn.
• Phải có cam kết của cổ đông lớn nhất và cam kết của doanh nghiệp.
• Công ty có nguồn vốn huy động từ các nhà đầu tư cá nhân và tổ chức.
• Công ty phải đảm bảo về mức độ thanh khoản cho các cổ đông.
• Đảm bảo hoạt động bình thường, ổn định và không bị truy cứu về các trách nhiệm hình sự đối với công ty lần đầu phát hành cổ phiếu.
• Văn bản cam kết cổ phiếu của công ty được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán sau khi hoàn thành IPO.
• Công ty phải tuân thủ các quy định của Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC).

Công ty phải đảm bảo các yêu cầu mới có thể phát hành cổ phiếu IPO trên thị trường chứng khoán

Ý nghĩa

• Huy động vốn từ công chúng: Cổ phiếu IPO là một cách giúp các công ty huy động vốn mạnh mẽ từ các cổ đông lớn. Vốn được sử dụng để tài trợ cho các hoạt động kinh doanh của công ty, mở rộng quy mô, nghiên cứu, phát triển hoặc mua lại các công ty khác.
• Phát hành IPO giúp tăng cường thanh khoản: Khi đã được niêm yết trên sàn chứng khoán, cổ phiếu của công ty sẽ được giao dịch rộng rãi. Từ đó giúp các nhà đầu tư dễ dàng thực hiện mua và bán cổ phiếu hơn.
• IPO được phát hành giúp tăng cường tính minh bạch của công ty: Công ty sẽ công bố một số thông tin, báo cáo tài chính đúng chuẩn mực và minh bạch. Điều này giúp nhà đầu tư có thể đánh giá một cách khách quan về thị giá của cổ phiếu.
• Giúp quảng bá thương hiệu và tăng cường uy tín cho công ty: Khi cổ phiếu đã được niêm yết trên sàn chứng khoán, có nghĩa là công ty đã đạt được một số tiêu chuẩn nhất định. Điều này giúp công ty dễ dàng huy động vốn và mở rộng kinh doanh trong tương lai, cải thiện doanh thu. Thương hiệu của công ty cũng được gia tăng lợi thế cạnh tranh với các công ty khác trên thị trường. 
• Gia tăng giá trị tài sản khi phát hành cổ phiếu IPO: Sau khi IPO được công bố, giá trị của công ty sẽ được gia tăng đáng kể. Lúc này, giá trị tài sản không chỉ tính trên sổ sách mà còn dựa vào thị trường chứng khoán. Thông qua đợt IPO sẽ thu hút nhiều nhà đầu tư, giá cổ phiếu có thể tăng ngắn và dài hạn.
• Xây dựng văn hóa trong công ty: Sau khi IPO, quy trình hoạt động của công ty được chuẩn hóa. Từ đó môi trường văn hóa và các chế độ phúc lợi cũng được cải thiện đáng kể. 

Cổ phiếu IPO giúp nâng cao độ uy tín và quảng bá thương hiệu của công ty trên thị trường

Cách đầu tư cổ phiếu IPO

• Bước 1: Để có thể đầu tư vào IPO, trader cần truy cập vào website chính thức của công ty hoặc qua công ty trung gian. 
• Bước 2: Tiến hành đăng ký theo biểu mẫu, bao gồm những mục sau: 
  • Đối tượng khách hàng thực hiện IPO là tổ chức hay cá nhân.
  • Thông tin liên quan như: Số tài khoản giao dịch chứng khoán, nơi đăng ký mở tài khoản, họ và tên, ngày tháng năm sinh, quốc tịch, chứng minh nhân dân, mã số thuế,...
  • Trường hợp cá nhân là cổ đông lớn hiện hữu của công ty, thuộc đối tượng công bố thông tin thì nhấn chọn “Có” vào mục “Có quyền mua chứng khoán cơ sở của chứng quyền”. 
  • Bổ sung các thông tin của người ủy quyền lên website nếu được ủy quyền mua cổ phiếu IPO.
  • Điền thông tin đăng ký mua cổ phiếu như: Mã cổ phiếu, tên cổ phiếu, giá phát hành, số lượng,... Việc mua cổ phiếu sẽ có mức phí khác nhau tùy vào mỗi công ty chứng khoán.
  • Điền thông tin tài khoản ngân hàng của người thực hiện đăng ký IPO.
  • Lựa chọn hình thức nhận kết quả giao dịch thông qua thư điện tử.
  • Chọn chi nhánh hay phòng giao dịch của tổ chức phát hành/công ty chứng khoán.
• Bước 3: Nhấn chọn “Gửi thông tin đăng ký”. 

Trader cần truy cập vào website chính thức của công ty hoặc công ty trung gian để đăng ký mua cổ phiếu IPO

Đối với thủ tục online thì trader cần gửi kèm theo một số giấy tờ như:

• Đơn đăng ký mua chứng quyền có đảm bảo và giấy xác nhận từ phía ngân hàng về việc mở tài khoản.
• Bản sao giấy đăng ký mở tài khoản lưu ký (nếu có).
• Bản sao giấy chứng minh nhân dân của người thực hiện đăng ký, ủy quyền.
• Giấy ủy quyền đăng ký (đối với trường hợp ủy quyền).

Lợi ích và rủi ro khi đầu tư cổ phiếu IPO

Lợi ích 

• IPO mang lại nguồn vốn lớn cho công ty phát hành, làm gia tăng giá trị tài sản ròng. Đồng thời có thể được các ngân hàng hỗ trợ vay vốn với lãi suất ưu đãi. Từ đó trader có thể yên tâm về khả năng thành công trong quá trình đầu tư ngắn hạn và dài hạn.
• IPO có thể tăng giá rất mạnh trong những ngày đầu giao dịch. Nếu IPO được mua sớm và bán ra khi giá cổ phiếu tăng cao, trader có thể kiếm được một khoản lợi nhuận lớn.
• Khi đầu tư vào IPO, trader có cơ hội tham gia vào một công ty mới và đầy tiềm năng, trở thành các cổ đông lớn. Nếu công ty phát triển thành công, giá cổ phiếu của công ty sẽ tăng lên và khả năng thu lợi nhuận cao.
• IPO giúp trader có thêm cơ hội tiếp cận với các công ty không có sẵn trên thị trường chứng khoán. Đây có thể là những công ty có tiềm năng nhưng không có đủ quy mô để niêm yết trên thị trường chứng khoán.
• Sau khi mua cổ phiếu IPO, nhân viên trong công ty có thể trở thành cổ đông và được hưởng cổ tức sau khi mua cổ phiếu. Qua đó giúp nhân viên có tinh thần trách nhiệm cao hơn, hiệu quả công việc cũng được nâng cao.

Cổ phiếu IPO mở ra cơ hội đầu tư vào một công ty có tiềm năng tăng trưởng, trở thành các cổ đông lớn cho trader

Rủi ro

• Sự phân tán trong quyền sở hữu, các cổ đông sáng lập có thể mất đi quyền kiểm soát cổ phiếu.
• IPO có thể biến động giá rất mạnh trong những ngày đầu giao dịch. Khiến cho trader có thể mất đi một khoản tiền lớn khi xảy ra biến động.
• Chi phí phát hành IPO ra thị trường chứng khoán khá cao, phải chịu sự giám sát chặt chẽ của các công ty khác.
• Không phải tất cả các công ty phát hành cổ phiếu IPO đều thành công. Nếu không thành công, giá cổ phiếu sẽ giảm xuống và trader phải đối diện với những khoản thua lỗ lớn.
• Cổ phiếu IPO thường không có nhiều thông tin công khai. Khiến cho trader khó đánh giá giá trị của cổ phiếu và có thể dẫn đến rủi ro thua lỗ.
• Khi tham gia vào đội ngũ quản lý, trader phải chịu trách nhiệm lớn nếu xảy ra thua lỗ. Đồng thời, việc chuyển nhượng vốn cổ phần lại rất hạn chế.

Nếu công ty không thành công, giá cổ phiếu sẽ giảm xuống và trader phải đối mặt với những khoản thua lỗ lớn

Có nên đầu tư cổ phần trước IPO không?

Cổ phần trước IPO hay Pre IPO có nghĩa là những căn cứ góp vốn của các cổ đông vào IPO tại thời điểm cổ phiếu chưa được phát hành, chỉ nằm trong kế hoạch. Nếu trader sở hữu chúng trước đợt IPO thì sẽ nhận được khoản lợi nhuận ngay khi hoàn tất. 

Tuy nhiên, cổ phần trước IPO cũng mang lại rủi ro lớn nếu công ty quyết định hủy bỏ IPO. Không có sự đảm bảo nào về việc công ty sẽ thực hiện IPO và khiến cho giá cổ phiếu thực tế trên thị trưởng không thể xác định được.

Nếu cổ phiếu IPO được thực hiện bởi các công ty lớn, uy tín trong ngành thì trader nên đăng ký mua cổ phần trước IPO. Chiến lược này sẽ giúp trader thu được khoản lợi nhuận lớn bởi trong dài hạn giá trị cổ phiếu sẽ tăng lên.

Nhưng trader cần cân nhắc khi IPO được thực hiện bởi các doanh nghiệp chưa phát triển ổn định, chiến lược ngắn hạn và có nhiều vấn đề bất cập. Chiến lược này sẽ không chắc chắn được giá trị cổ phiếu trong tương lai tăng hay giảm. Nó có thể khiến cho trader nhận về những khoản thua lỗ lớn và có thể dẫn đến phá sản.

Tùy thuộc vào khả năng mạo hiểm của từng trader mà đưa ra lựa chọn có nên đầu tư vào cổ phiếu trước IPO hay không

Những lưu ý khi đầu tư cổ phiếu IPO

• Trader chỉ đầu tư vào những mã cổ phiếu IPO khi đã tìm hiểu kỹ về công ty, sản phẩm/dịch vụ, đội ngũ quản lý, dữ liệu tài chính và ngành nghề của công ty để có cái nhìn toàn diện hơn.
• Trader phải đọc kỹ bản cáo bạch mà công ty công bố ngay sau khi được Ủy ban Chứng khoán chấp nhận phát hành IPO. Tuy nhiên, thông tin có thể bị điều chỉnh nên trader cần tỉnh táo, phân tích kỹ lưỡng trước khi đầu tư.
• Trader cần đặt lệnh mua cổ phiếu một cách hợp lý, chỉ nên đầu tư với số tiền mà nếu không may thua lỗ thì vẫn nằm trong mức độ chấp nhận của trader.
• Trader nên tìm kiếm tư vấn từ một chuyên gia tài chính có chất lượng và uy tín trong ngành trước khi đầu tư. Bởi công ty sẽ hợp tác với nhiều bên tham gia để hoàn tất quá trình đăng ký IPO, trong đó có công ty tư vấn IPO.
• Đầu tư cổ phiếu IPO theo kế hoạch dài hạn. Bởi vì cổ phiếu có thể biến động mạnh trong những ngày đầu giao dịch, trader cần chấp nhận rủi ro thua lỗ. Đồng thời cần xây dựng kế hoạch dài hạn để thu lại nguồn lợi nhuận tối ưu. 
• Cần trang bị kiến thức về thị trường chứng khoán, cũng như chủ động tiếp cận thông tin. Qua đó giúp trader đưa ra quyết định mua/bán cổ phiếu hợp lý, cũng như không bị thao túng bởi những thông tin sai lệch, biến động ảo.

Trader cần trang bị kiến thức về thị trường chứng khoán, cũng như chủ động trong việc tiếp cận thông tin tài chính

Kết luận

Hy vọng qua bài viết trên, trader đã hiểu rõ hơn về cổ phiếu IPO, đặc điểm, cũng như vai trò, ý nghĩa khi phát hành ra công chúng. Đồng thời có thêm kinh nghiệm trong quá trình đầu tư IPO và đưa ra những quyết định phù hợp để tối ưu lợi nhuận. Ngoài ra cũng đừng quên theo dõi các bài viết trên website Invseto để cập nhật tin tức thị trường và tích lũy thêm kinh nghiệm đầu tư hiệu quả nhé!

Huỳnh Hà