Investo đầu tư 101: Độc quyền nhóm là gì?

Độc quyền nhóm là một cấu trúc thị trường trong đó một số ít công ty kiểm soát một ngành và đặt ra các mức giá cao hơn so với mức bình thường nếu có nhiều cạnh tranh hơn.

Hiểu về độc quyền nhóm

Độc quyền nhóm xảy ra khi rất khó để các công ty mới tham gia vào một thị trường nào đó. Rào cản gia nhập này dẫn đến việc chỉ có một vài công ty kiểm soát thị trường đó. Các công ty này bán những sản phẩm tương tự nhau, thường chỉ được phân biệt bằng thương hiệu và tiếp thị. Vì chỉ có một số công ty đang bán loại sản phẩm đó, nó cho phép họ đặt ra và duy trì những mức giá cao cho người tiêu dùng. Sự cạnh tranh duy nhất mà họ có là giữa chính họ, điều này thường cản trở đổi mới sáng tạo.

VÍ DỤ

Các công ty hư cấu A, B và C cùng nhau cung cấp 100% điện năng cho cư dân của một thành phố cụ thể. Nếu Công ty C giảm giá, khách hàng có thể chuyển sang Công ty C. Nhưng, nếu Công ty A và B cũng giảm giá, khách hàng sẽ không chuyển đi đâu cả. Trong ví dụ này, cả ba công ty đều giảm doanh thu của họ khi giảm giá. Do đó, có rất ít động lực cho bất kỳ công ty nào giảm giá.

Bài học rút gọn

Một độc quyền nhóm giống như ba anh em ruột đánh nhau ...

Hãy nghĩ đến cảnh ba anh em ruột đánh nhau. Họ có thể tiếp tục đánh nhau và bị phạt, hoặc họ có thể hòa hợp và tất cả đều có lợi mà không bị phạt. Động quyền nhóm hoạt động theo cùng một cách này. Ba công ty có thể cố gắng mở ra một cuộc chiến về giá, hoặc họ có thể tránh một cuộc chiến về giá và tất cả đều có lợi nhuận cao hơn.

Các đặc điểm của độc quyền nhóm

Có các đặc điểm khác nhau xác định một thị trường độc quyền nhóm. Đầu tiên là sự phụ thuộc lẫn nhau của các công ty. Sự phụ thuộc lẫn nhau có nghĩa là một công ty phải xem xét hành động của các công ty khác khi quyết định hành động của mình. Ví dụ, nếu một công ty tung ra một chiến dịch quảng cáo mới, các công ty khác cũng có thể sẽ làm theo. Vì vậy, công ty đầu tiên cần phải tính đến hành động của những công ty khác khi quyết định phải làm gì – đây được gọi là lý thuyết trò chơi.

Đặc điểm tiếp theo của một thị trường độc quyền nhóm là một số ít công ty lớn kiểm soát hầu hết doanh số bán hàng trong thị trường. Điều này cho phép họ kiểm soát thị trường.

Một đặc điểm khác là hành vi của nhóm. Bất kỳ quyết định nào của một công ty cũng sẽ ảnh hưởng đến các công ty khác trong thị trường độc quyền nhóm. Hành vi nhóm có nghĩa là các công ty có thể hoạt động như một thực thể duy nhất. Hành vi nhóm dựa trên đặc điểm các công ty phụ thuộc lẫn nhau. Các công ty có thể cùng nhau đưa ra quyết định như một nhóm và mang về lợi ích cho tất cả mọi người.

Đặc điểm tiếp theo là các rào cản gia nhập. Các rào cản gia nhập gây khó khăn cho các doanh nghiệp mới gia nhập thị trường. Một rào cản lớn đáng kể là lợi thế kinh tế nhờ quy mô. Lợi thế kinh tế nhờ quy mô có nghĩa là khi một công ty mở rộng, họ sẽ có thể giảm chi phí. Một rào cản khác có thể là bằng sáng chế độc quyền cho một sản phẩm. Bằng sáng chế có thể ngăn cản công ty khác sản xuất một sản phẩm tương tự. Một ví dụ tuyệt vời về rào cản bằng sáng chế là ngành công nghiệp dược phẩm. Ba công ty khác nhau có thể phát triển các loại thuốc khác nhau để điều trị cùng một loại bệnh. Nếu cả ba công ty đều nhận được bằng sáng chế, các công ty mới sẽ khó lòng phát triển loại thuốc của riêng họ.

Một đặc điểm khác là tính cứng nhắc của giá cả. Giá cả cứng nhắc xảy ra khi các công ty giữ nguyên giá sản phẩm của họ. Vì các công ty trong thị trường độc quyền nhóm phụ thuộc lẫn nhau, bất kỳ động thái giảm giá nào của một công ty cũng thường sẽ dẫn đến các động thái giảm giá của đối thủ cạnh tranh - Điều này có khả năng sẽ dẫn đến lợi nhuận thấp hơn cho tất cả mọi người. Vì vậy, các công ty độc quyền nhóm thường có rất ít động lực để giảm giá của họ.

Một số ví dụ về độc quyền nhóm

Có rất nhiều ví dụ về độc quyền nhóm trong thị trường ngày nay.

Trong lĩnh vực công nghệ, thị trường hệ điều hành điện thoại thông minh chỉ có ba hệ điều hành chính là Android, iOS và Windows. Ba hệ điều hành này thống trị lĩnh vực này.

Hai hệ điều hành thống trị lâu nay trong lĩnh vực máy tính cá nhân là Windows của Microsoft và MacOS của Apple. Từ lâu, hai hệ điều hành này đã kiểm soát thị phần trên thị trường. Hệ điều hành chính thứ ba hiện nay là Linux. Ba hệ điều hành này cùng nhau kiểm soát thị trường toàn cầu.

Một ví dụ khác là trong ngành dược phẩm. Có ba công ty lớn kiểm soát ngành dược phẩm là Merck, Novartis và Pfizer. Bằng sáng chế và chi phí cao cho phép các công ty dược phẩm lớn này kiểm soát ngành của họ. Phát triển một loại thuốc rất tốn kém. Do đó, chi phí cao ngăn cản các công ty mới tham gia vào thị trường. Khi một công ty phát triển một loại thuốc mới, bảo hộ bằng sáng chế sẽ cho phép họ kiểm soát thị trường trong một khoảng thời gian nhất định.

Một ví dụ khác về độc quyền nhóm là trong ngành truyền thông. Sáu công ty kiểm soát phần lớn ngành công nghiệp truyền thông ở Mỹ là Comcast, CBS Corp., News Corp., Viacom và Disney.

Các công ty mạng di động có lẽ là ví dụ thuần túy nhất về một thị trường độc quyền nhóm của nước Mỹ hiện đại. Verizon, AT&T, Sprint và T-Mobile thống trị hoàn toàn thị trường cho các nhà cung cấp dịch vụ điện thoại di động – và kể từ năm 2019, T-Mobile và Sprint đã hợp nhất, để lại ba nhà cung cấp dịch vụ di động lớn ở Mỹ.

Một số loại độc quyền nhóm

Có một số loại độc quyền nhóm khác nhau. Loại đầu tiên là độc quyền nhóm thuần túy hay hoàn hảo. Độc quyền nhóm thuần túy xảy ra khi các công ty tạo ra các sản phẩm có thể so sánh được hoặc tương tự nhau. Một ví dụ về độc quyền nhóm thuần túy là trong ngành năng lượng điện. Các công ty hàng đầu đang sản xuất cùng một loại sản phẩm.

Kiểu độc quyền nhóm tiếp theo là độc quyền nhóm khác biệt. Độc quyền nhóm khác biệt là khi các công ty tạo ra các sản phẩm tương tự, nhưng hơi khác biệt - ví dụ: các công ty sản xuất thuốc lá hoặc công ty sản xuất nước ngọt.

Loại thứ ba là độc quyền nhóm thông đồng. Độc quyền nhóm thông đồng xảy ra khi các công ty hợp tác với nhau để xác định giá cả. Trong hầu hết các trường hợp, các thỏa thuận thông đồng là bất hợp pháp. Một thị trường độc quyền nhóm thông đồng có thể ngăn chặn một cuộc chiến về giá cả. Một ví dụ về độc quyền nhóm thông đồng hợp pháp là trong ngành dầu mỏ. OPEC kiểm soát ngành công nghiệp dầu mỏ. Tổ chức này bao gồm 14 quốc gia hội họp với nhau để kiểm soát sản lượng dầu và định giá. OPEC cũng là một ví dụ về cartel. Cartel là một loại hình độc quyền trong đó có một thỏa thuận chính thức giữa các công ty để hợp tác với nhau.

Loại độc quyền nhóm thứ tư là độc quyền nhóm không thông đồng. Độc quyền nhóm không thông đồng xảy ra khi các công ty không làm việc cùng nhau nhưng vẫn phụ thuộc lẫn nhau. Một ví dụ tuyệt vời về độc quyền nhóm không thông đồng là giữa Coca-Cola và PepsiCo. Cả hai công ty đều cạnh tranh trên thị trường nước giải khát. Các công ty không làm việc cùng nhau, nhưng các quyết định của hai công ty vẫn phụ thuộc lẫn nhau.

Những ưu điểm và nhược điểm của một thị trường độc quyền nhóm

Có những ưu điểm và nhược điểm đối với một thị trường độc quyền nhóm.

Ưu điểm

Với ít cạnh tranh, các công ty có thể tạo ra lợi nhuận cao hơn. Trong một cơ chế độc quyền nhóm, có rất ít công ty sản xuất một sản phẩm tương tự. Điều này giúp người tiêu dùng dễ dàng lựa chọn hơn. Trong cơ chế độc quyền không thông đồng, các công ty thường không tăng hoặc giảm giá vì sợ phản ứng của đối thủ cạnh tranh. Điều này dẫn đến giá cả ổn định cho người tiêu dùng. Một công ty có thể cố gắng cải thiện sản phẩm của họ để làm cho thương hiệu của họ nổi bật. Điều này sẽ khiến các đối thủ cạnh tranh của họ cũng cải thiện sản phẩm và thương hiệu của mình. Kết quả là người tiêu dùng sẽ nhận được các sản phẩm tốt hơn từ tất cả mọi công ty.

Nhược điểm

Những nhược điểm của thị trường độc quyền nhóm có thể bao gồm các rào cản gia nhập đối với một công ty mới tham gia thị trường. Rào cản gia nhập hạn chế cạnh tranh – và có thể khiến giá được giữ ở mức cao. Một nhược điểm khác là đối với những khách hàng muốn có nhiều sản phẩm hơn để lựa chọn. Vì chỉ có một số công ty nên họ sẽ có ít sự lựa chọn hơn.

Một số rào cản gia nhập tạo nên độc quyền nhóm

Rào cản gia nhập là đặc điểm trung tâm của các thị trường độc quyền nhóm. Có nhiều rào cản gia nhập ngăn cản các doanh nghiệp mới tham gia vào một thị trường cụ thể.

Một rào cản lớn đối với việc gia nhập thường là chi phí vốn. Chi phí vốn là chi phí thiết lập một lần, chẳng hạn như mua nhà máy hoặc đất mới. Những chi phí này có thể trở nên đắt đỏ. Điều này có thể ngăn cản các công ty mới tham gia vào một thị trường.

Một rào cản khác là lợi thế kinh tế nhờ quy mô. Khi các công ty lớn mở rộng, chi phí của họ có thể sẽ thấp hơn. Lợi thế kinh tế nhờ quy mô khiến một công ty mới (khởi đầu với quy mô nhỏ) khó có thể cạnh tranh với các công ty lớn. Các công ty mới sẽ có chi phí cao hơn. Ngoài ra còn có các rào cản pháp lý đối với việc gia nhập. Các rào cản này bao gồm các bằng sáng chế và bản quyền thuộc sở hữu của các công ty. Bằng sáng chế sẽ cho phép một công ty độc quyền sản xuất sản phẩm của họ trong một thời hạn nhất định. Bản quyền cho phép một công ty sử dụng độc quyền một sản phẩm.

Hãy lấy ví dụ về các siêu anh hùng. Hai công ty kiểm soát thị trường siêu anh hùng là Marvel và DC Comics. (Ít nhất là khi nói đến hầu hết các nhân vật siêu anh hùng nổi tiếng, được nhiều người biết đến.) Không công ty nào khác có thể tạo ra các sản phẩm dựa trên các siêu anh hùng của Marvel hoặc DC Comics.

Các rào cản khác là chi phí tiếp thị và quảng cáo; các công ty lớn có thể chi những khoản tiền khổng lồ để quảng bá thương hiệu của họ. Thương hiệu có thể tạo ra lòng trung thành với người tiêu dùng, và lòng trung thành với thương hiệu sẽ khiến các công ty mới khó bán được một sản phẩm cạnh tranh.

Sự khác biệt giữa độc quyền nhóm và độc quyền

Độc quyền là một kiểu cấu trúc thị trường khác. Độc quyền xảy ra khi một công ty duy nhất thống trị một thị trường. Độc quyền nghe có vẻ giống như độc quyền nhóm, nhưng có một vài điểm khác biệt chính.

Trong một thị trường độc quyền, không có sự cạnh tranh giữa các công ty; trong một thị trường độc quyền nhóm, có một sự cạnh tranh nhỏ giữa một vài công ty. Trong một thị trường độc quyền, chỉ có một công ty duy nhất thống trị thị trường; một thị trường độc quyền nhóm có thể bao gồm một số lượng nhỏ công ty thống trị thị trường.

Người bán trong thị trường độc quyền thường bán một sản phẩm duy nhất và không có sản phẩm thay thế được biết đến. Khách hàng không có sự lựa chọn khi mua sản phẩm đó. Các công ty độc quyền nhóm thường có các sản phẩm rất giống nhau. Nhiều sản phẩm dẫn đến nhiều lựa chọn hơn cho người tiêu dùng. Một người bán độc quyền có toàn quyền định giá sản phẩm. Công ty có thể tăng giá và tính phí bao nhiêu tùy thích (mặc dù đôi khi bị hạn chế bởi các quy định của chính phủ). Các công ty trong một thị trường độc quyền nhóm phải cân nhắc hành động của các đối thủ khác về giá cả. Cạnh tranh ở một mức độ hạn chế cũng dẫn đến giá cả công bằng hơn so với trường hợp không có cạnh tranh.

Trong một thị trường độc quyền nhóm, các rào cản gia nhập khiến các công ty mới khó gia nhập thị trường, nhưng không phải là không thể. Trong một thị trường độc quyền, rào cản gia nhập là cực kỳ khó khăn để bất kỳ công ty mới nào tham gia thị trường; trong nhiều trường hợp, việc đó có thể là bất khả thi.

Huân Hà - Theo learn.robinhood.com