Tín phiếu là gì? Mục tiêu, phương thức phát hành tín phiếu

Cùng với cổ phiếu và trái phiếu thì tín phiếu là một trong trong các kênh đầu tư có tính thanh khoản cao, an toàn và ít rủi ro nhất hiện nay. Vậy tín phiếu là gì, có mấy loại tín phiếu và chúng có gì khác so với trái phiếu? Cùng Investo tìm hiểu rõ hơn trong bài viết sau.  

Tín phiếu là gì?

Trích theo Luật các tổ chức tín dụng năm 2010: “Tín phiếu là chứng chỉ ghi nhận khoản nợ ngắn hạn được phát hành theo phương thức do pháp luật quy định để vay tiền”. 

Đơn giản hơn, tín phiếu là một loại công cụ tài chính được phát hành dưới hình thức chứng chỉ. Có chức năng ghi nhận một khoản nợ ngắn hạn được pháp luật quy định và sử dụng trong quá trình vay tiền. 

Tín phiếu cho phép người phát hành vay một số tiền từ người mua tín phiếu và cam kết trả lại vốn và lãi theo điều khoản đã được thỏa thuận. Các tín phiếu này thường có một kỳ hạn nhất định và được giao dịch trên thị trường để tạo ra tính thanh khoản và cung cấp lựa chọn đầu tư an toàn cho nhà đầu tư.

Thời hạn của một tín phiếu thường giao động từ 3 tháng đến 1 năm. Và chúng thường xác nhận những thông tin gồm: quyền của chủ nợ, quyền hưởng lợi tức của chủ sở hữu và nghĩa vụ của bên phát hành. 

Các thuật ngữ liên quan đến tín phiếu 

Khi nhà đầu tư tìm hiểu về tín phiếu là gì, ngoài khái niệm thì cần phải nắm được các thuật ngữ quan trọng, liên quan đến tín phiếu như:

• Tín phiếu phát hành lần đầu: là các tín phiếu mới, được phát hành lần đầu trên thị trường sơ cấp.
• Tín phiếu phát hành bổ sung: là các tín phiếu được phát hành với mục đích bổ sung cho một tín phiếu khác đang lưu hành trên thị trường. Đặc biệt, loại tín phiếu này bắt buộc phải có cùng ngày đáo hạn với tín phiếu trước đó. 
• Ngày phát hành tín phiếu: là ngày mà tín phiếu bắt đầu có hiệu lực và cũng là ngày mà nhà đầu tư thanh toán tiền mua tín phiếu. 
• Ngày tổ chức phát hành tín phiếu: là thời gian nhà đầu tư tổ chức đấu thầu tín phiếu.
• Ngày thanh toán tiền mua tín phiếu: là thời điểm nhà đầu tư thực hiện việc chuyển tiền mua tín phiếu cho chủ thể phát hành. Đây là ngày quan trọng trong quá trình giao dịch tín phiếu, để hoàn tất quá trình mua sắm và trở thành chủ sở hữu của tín phiếu đó.
• Ngày đăng ký cuối cùng: là thời điểm Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) xác nhận và thông báo danh sách các chủ sở hữu tín phiếu để tiền hành thanh toán.

2 Loại tín phiếu phổ biến nhất hiện nay

Có 2 loại tín phiếu chính trên thị trường hiện nay là tín phiếu kho bạc và tín phiếu ngân hàng nhà nước. 

Tín phiếu kho bạc

Tín phiếu kho bạc là gì? 

Tín phiếu kho bạc là loại tín phiếu được Chính phủ phát hành thông qua Kho bạc Nhà nước nhằm đảm bảo sự cân bằng ngân sách của Nhà nước. Bên cạnh đó giúp tạo điều kiện thuận lợi cho sự ổn định và phát triển của thị trường tài chính.

Tín phiếu kho bạc là một trong các công cụ tài chính mang tính rủi ro thấp nhất trên thị trường tiền tệ hiện nay. Nhờ vào chủ thể phát hành là kho bạc nhà nước. Có thể thấy, Chính phủ có sẵn nhiều phương thức trả nợ như tăng thuế, in tiền, và các biện pháp khác. Điều này lý giải vì sao khả năng mất thanh toán các khoản nợ khi đến hạn của Chính phủ gần như không có. 

Đặc điểm 

• Thuộc chứng khoán chiết khấu: Tín phiếu kho bạc được phát hành với mức giá chiết khấu thấp hơn so với mệnh giá, thay vì trả lãi suất. Khi tín phiếu đến ngày đáo hạn, nhà đầu tư có thể nhận được toàn bộ mệnh giá của tín phiếu. Phần chênh lệch giữa giá mua và mệnh giá chính là khoản lãi mà nhà đầu tư đạt được.
• Được phát hành theo từng lô và phương thức đấu giá: Tín phiếu được phát hành theo từng lô và phương pháp đấu giá. Trong đó, ngân hàng, công ty và các tổ chức tài chính khác thường là những người mua chính.
• Tính thanh khoản cao: đây là công cụ có tính thanh khoản cao nhất, thu hút nhiều giao dịch và mua bán nhiều nhất trên thị trường tiền tệ.

Tín phiếu ngân hàng nhà nước

Tín phiếu ngân hàng nhà nước là gì? 

Tín phiếu ngân hàng nhà nước là loại tín phiếu được phát hành bởi ngân hàng nhà nước nhằm thắt chặt chính sách tiền tệ. Đây là loại tín phiếu mà ngân hàng chịu trách nhiệm phát hành, hạch toán các giao dịch phát sinh, và thực hiện thanh toán liên quan.

Đặc điểm

Các đặc điểm của tín phiếu ngân hàng nhà nước được quy định tại điều 4 Thông tư số 16/2019/TT-NHNN như sau: 

• Tín phiếu được phát hành cho các tổ chức tín dụng có tài khoản và thực hiện các  thanh toán và giao dịch hạch toán bằng đồng Việt Nam tại ngân hàng nhà nước.
• Thời hạn của tín phiếu được quy định bởi ngân hàng và không được quá 1 năm (tức quá 364 ngày).
• Mệnh giá của tín phiếu là 100.000 đồng hoặc các bội số của 100.000 đồng.
• Phát hành theo hình thức ghi sổ.
• Lãi suất được quyết định và điều chỉnh bởi ngân hàng nhà nước để phù hợp hơn với từng diễn biến, mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ của từng giai đoạn.
• Tín phiếu được phát hành với mức giá bán thấp hơn mệnh giá. Đồng thời được thanh toán một lần bằng mệnh giá tín phiếu vào ngày đáo hạn

Công thức tính giá bán tín phiếu

Thông thường, giá bán tín phiếu sẽ là bội số của 100 ngàn đồng và được in trên tín phiếu. 

Công thức tính giá bán tín phiếu sẽ là: 

G = MG/(1+L*t/365)

Với:

• G: giá bán của tín phiếu
• MG: mệnh giá ban đầu
• L: lãi suất của tín phiếu (đơn vị: %/năm)
• t: là thời hạn của tín phiếu (đơn vị: ngày)

Mục đích của việc phát hành tín phiếu 

Vậy mục đích phát hành tín phiếu là gì? Như đã tìm hiểu ở trên tín phiếu là một công cụ đầu tư rất ít rủi ro, an toàn. Chúng tạo ra lợi nhuận thông qua lãi suất, tuy không nhiều nhưng lại có tính thanh khoản rất cao. Bên cạnh đó, vẫn có một số lý do khác như: 

• Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ sử dụng tín phiếu nhằm điều tiết dòng tiền đang lưu thông trên thị trường.
• Thắt chặt chính sách tiền tệ, tối ưu hóa sự luân chuyển của đồng tiền. 
• Phát hành tín phiếu đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn, kiểm soát tình trạng lạm phát ở đồng tiền Việt Nam.
• Kích thích tình hình kinh tế và hoạt động giữa các doanh nghiệp và tổ chức tài chính.
• Tín phiếu tạo ra lợi nhuận cho nhà đầu tư thông qua mức lãi suất.

Các phương thức phát hành tín phiếu chính

Có 2 phương thức phát hành tín phiếu chính là phương thức bắt buộc và phương thức đấu thầu. Cả 2 phương thức trên đều được quy định rõ tại điều số 6 thông tư 16/2019/TT-NHNN.

Phương thức bắt buộc

Tùy thuộc vào mục tiêu chính sách tiền tệ trong từng giai đoạn. Các tổ chức tín dụng phải tuân theo quyết định của Thống đốc khi phát hành tín phiếu. Bên cạnh đó, Thống đốc có thể chỉ định mua lại các tín phiếu ngân hàng nhà nước đã phát hành trước khi đến hạn trong các trường hợp cần thiết. 

Trong trường hợp các tổ chức tín dụng không có đủ nguồn lực để mua tín phiếu. Ngân hàng sẽ thực hiện việc điều tiết thanh toán cho các tổ chức tài chính đó. Tuy nhiên, nếu các đơn vị tài chính không thực hiện trích nợ đúng hạn, sẽ bị xử phạt theo quy định hiện hành. 

Phương thức đấu thầu

Ngân hàng sẽ sử dụng phương pháp đấu thầu theo từng lô để phát hành tín phiếu. Thông tin về việc phát hành tín phiếu sẽ được truyền đến các thành viên tham gia đấu thầu thông qua Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước. 

Sau khi các thành viên đăng ký tham gia đấu thầu, Kho bạc Nhà nước sẽ xác định lãi suất áp dụng cho từng mã tín phiếu được đấu thầu. Các thành viên trúng thầu sẽ nhận được tín phiếu thông qua quy trình ghi sổ tài chính

Các quy định của pháp luật về tín phiếu

Tín phiếu là gì được pháp luật quy định rõ tại Thông tư số 01/2021/TT-NHNN. Dưới đây là một số nội quy định chính mà nhà đầu tư cần chú ý:

Đối tượng phát hành

Các tổ chức tín dụng sở hữu tài khoản thanh toán bằng tiền Việt Nam của ngân hàng nhà nước có thể phát hành tín phiếu. Bao gồm: 

• Ngân hàng thương mại 
• Ngân hàng hợp tác xã
• Chi nhánh của Ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam
• Công ty và các tổ chức tài chính. 

Đối tượng mua

Các đối tượng có thể mua và sở hữu tín phiếu là: 

• Công dân Việt Nam
• Các tổ chức và công dân nước ngoài đang định cư tại Việt Nam
• Tổ chức tín dụng và chi nhánh các ngân hàng nước ngoài.

Mệnh giá

Mệnh giá của tín phiếu phát hành là 100.000vnđ hoặc là bội số của 100.000vnđ. Đồng thời mệnh giá của tín phiếu phải được được in sẵn hoặc theo thỏa thuận của người mua và tổ chức phát hành.

Thời hạn

Tín phiếu thường có thời hạn từ 3 tháng cho đến 1 năm và được quyết định bởi tổ chức phát hành.

Thanh toán

• Các tổ chức tín dụng mua tín phiếu theo phương thức đấu thầu sẽ thực hiện thanh toán theo quy định của ngân hàng về nghiệp vụ thị trường mở.
• Tổ chức tín dụng phải chuyển tiền mua tín phiếu vào tài khoản theo chỉ định của ngân hàng nhà nước trong ngày thanh toán tín phiếu theo phương thức bắt buộc.
• Khi tín phiếu đến hạn, ngân hàng sẽ thanh toán số tiền bằng với mệnh giá tín phiếu cho các tổ chức tín dụng.

Điểm khác biệt của trái phiếu và tín phiếu là gì?

Tín phiếu và trái phiếu đều là những công cụ tài chính được phát hành bởi chính phủ, ngân hàng, hay các tổ chức tài chính. Tuy nhiên cả 2 đều có cơ cấu phát hành, mục tiêu và quyền lợi khác nhau. Dưới đây là một vài điểm khác biệt chính mà nhà đầu tư cần nắm: 

Câu hỏi thường gặp

Tín phiếu tiếng anh là gì?

Tín phiếu trong tiếng anh có thể được hiểu là Treasury Bills hay T-bills, cụ thể: 

“T-bill is a type of debt certification valuable paper issued by the Government or the State Bank. In which, the two most popular types of treasury bills and State Bank bills.”

Tín phiếu ngân hàng trung ương là gì?

Tín phiếu ngân hàng trung ương là tên gọi khác của tín phiếu ngân hàng nhà nước. Là loại giấy ghi nợ ngắn hạn được phát hành bởi ngân hàng nhà nước, với mục đích giúp thắt chặt dòng tiền. 

Lãi suất tín phiếu là gì?

Ngân hàng sẽ quyết định điều chỉnh mức lãi suất chi trả. Tùy vào từng mục tiêu chính sách tiền tệ và tình hình diễn biến của thị trường sẽ điều chỉnh mức lãi suất phù hợp.

Lãi suất của tín phiếu kho bạc là phần chênh lệch giữa mệnh giá và giá thực mua tại thời điểm thanh toán. Còn đối với tín phiếu ngân hàng nhà nước, lãi suất là phần sẽ do nhà nước quyết định. 

Ai là người phát hành tín phiếu?

Đối tượng phát hành tín phiếu bao gồm: Ngân hàng thương mại, các chi nhánh của ngân hàng nước ngoài, công ty tài chính,... 

Kết luận

Tín phiếu không chỉ cung cấp cơ hội đầu tư lợi ích cho nhà đầu tư mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển và ổn định của thị trường tài chính. Hy vọng bài viết giúp bạn hiểu rõ hơn tín phiếu là gì cũng như điểm khác biệt của tín phiếu và trái phiếu. Đừng quên theo dõi các bài viết khác trên Investo để học thêm nhiều kiến thức mới về chứng khoán nhé.