Khớp lệnh là gì? Các loại khớp lệnh và nguyên tắc khớp lệnh chứng khoán

Khi tham gia đầu tư chứng khoán, khớp lệnh là một trong những thuật ngữ mà bất kỳ nhà đầu tư nào cũng cần hiểu rõ. Nếu là nhà đầu tư mới, còn mơ hồ về khái niệm này, hãy tham khảo bài viết sau đây của Investo nhé! Investo sẽ giúp nhà đầu tư giải đáp chi tiết về khớp lệnh là gì, các loại phổ biến, cũng như nguyên tắc khớp lệnh chứng khoán.

Khớp lệnh là gì? Giá khớp lệnh là gì?

Khớp lệnh (Auction) trong đầu tư chứng khoán là khái niệm dùng để chỉ việc thực hiện thành công thỏa thuận giữa bên mua và bên bán trên bảng giao dịch trực tuyến. Dựa trên nguyên tắc khớp lệnh mà lệnh của các nhà đầu tư sẽ được ghép với nhau theo mức giá phù hợp và tuân thủ quy định liên quan đến thứ tự ưu tiên.

Giải thích một cách đơn giản hơn, khi một nhà đầu tư muốn mua và nhà đầu tư khác muốn bán, hệ thống sẽ xác định giá và khối lượng khớp lệnh phù hợp nhất để thỏa mãn cả hai bên. Điều này đảm bảo rằng lệnh mua và bán sẽ được khớp, tạo ra một giao dịch thành công.

Các giao dịch luôn được công khai, thông tin về giá và khối lượng sẽ được công bố. Vì vậy, nhà đầu tư hoàn toàn có thể kiểm soát biến động thị trường. Đồng thời quản lý các danh mục đầu tư của bản thân một cách hiệu quả.

Giá khớp lệnh là mức giá mua/bán được Trung tâm giao dịch chứng khoán đưa ra. Mức giá phải đáp ứng được nhu cầu của cả người mua và người bán. Bên cạnh đó còn được áp dụng cho toàn bộ lệnh được thực hiện.

Mức giá này sẽ có khối lượng giao dịch lớn nhất. Việc hình thành giá khớp lệnh là gì sẽ tính toán bằng cách lấy tổng khối lượng cổ phiếu đặt mua hợp lệ và khối lượng cổ phiếu bán đấu giá được phân phối đến các nhà đầu tư. 

3 Loại khớp lệnh chứng khoán nhà đầu tư nên biết

Khi tham gia vào thị trường chứng khoán, nhà đầu tư nên nắm rõ 3 loại khớp lệnh phổ biến sau đây: khớp lệnh thỏa thuận, khớp lệnh định kỳ và khớp lệnh liên tục. 

Khớp lệnh định kỳ

Khớp lệnh định kỳ (Call Auction) là giao dịch được hoàn thành dựa trên cơ sở khớp các lệnh mua và bán chứng khoán tại một thời điểm cụ thể, xác định giá và khối lượng khớp lệnh chứng khoán là cao nhất. Khớp lệnh định kỳ thường được sử dụng để xác định mức giá mở cửa và đóng cửa của cổ phiếu.

Việc xác định khớp lệnh định kỳ sẽ dựa trên các nguyên tắc là:

• Giá khớp lệnh chứng khoán là giá có khối lượng giao dịch lớn nhất.
• Nếu có nhiều mức giá được đặt thì hệ thống sẽ thực hiện với giá gần với giá được khớp lệnh gần nhất.

Hiện nay, có 3 phương thức khớp lệnh định kỳ như sau:

• Lệnh giới hạn (Limit Order - LO): Lệnh LO là lệnh mua/bán chứng khoán với mức giá xác định cụ thể hoặc mức giá tốt hơn.
• Lệnh mở cửa (At The Opening - ATO): Lệnh ATO là lệnh giao dịch mua/bán với mức giá mở cửa, ưu tiên hoàn thành trước lệnh LO.
• Lệnh đóng cửa (At The Closing - ATC): ATC là lệnh giao dịch mua/bán với mức giá đóng cửa, được ưu tiên thực hiện trước lệnh LO.

Khớp lệnh định kỳ là gì? Đây là giao dịch thường được Sở giao dịch chứng khoán dùng để xác định giá mở cửa và đóng cửa của thị trường

Khớp lệnh liên tục

Khớp lệnh liên tục là phương thức giao dịch, trong đó các lệnh mua và bán được so khớp ngay sau khi nhà đầu tư thực hiện nhập vào hệ thống. Lệnh cũng sẽ được khớp theo nguyên tắc ưu tiên về giá rồi đến thời gian và khối lượng. 

Loại Auction này bao gồm lệnh thị trường và lệnh giới hạn. Trong đó, lệnh thị trường (MP) là lệnh mua với giá thấp nhất và bán với giá cao nhất. Nếu chưa được khớp hết thì xem xét ở mức giá mua thấp hơn và mức giá bán cao hơn. Trong trường hợp vẫn còn lệnh MP chưa khớp hoàn toàn thì sẽ chuyển thành lệnh giới hạn (mua ở giá trần và bán ở giá sàn). Khi kết thúc phiên khớp lệnh liên tục mà không có lệnh LO đối ứng thì lệnh MP sẽ bị hủy.

Về nguyên tắc của phiên Auction liên tục, lệnh mua có giá cao hơn và lệnh bán có giá thấp hơn sẽ được ưu tiên. Nếu có cùng mức giá sẽ ưu tiên lệnh có thời gian nhập vào hệ thống sớm hơn.

Khớp lệnh thỏa thuận

Khớp lệnh thỏa thuận là hình thức Auction dựa trên các thỏa thuận được các nhà đầu tư tự thực hiện. Tại đây, các nhà đầu tư có thể thỏa thuận với nhau về giá và khối lượng giao dịch một cách trực tiếp, không phải tuân thủ theo nguyên tắc như hai loại trên. Giá trong lệnh thỏa thuận sẽ nằm trong khoảng giá của ngày giao dịch.

Sau khi thỏa thuận thành công giữa các bên mua và bán, nhà đầu tư sẽ thông báo cho công ty chứng khoán để tiến hành ghi nhận kết quả vào hệ thống giao dịch.

Sau khi thỏa thuận về các tiêu chí, lệnh sẽ khớp theo yêu cầu của các nhà đầu tư

Nguyên tắc khớp lệnh chứng khoán như thế nào?

Khớp lệnh trong giao dịch chứng khoán sẽ dựa trên 3 nguyên tắc, lần lượt là ưu tiên về giá, thời gian và khối lượng.

Ưu tiên về giá

Ưu tiên lệnh đặt mua với mức giá cao hơn và lệnh đặt bán với mức giá thấp hơn. Ví dụ, nếu có hai lệnh mua cổ phiếu với giá lần lượt là 8 USD và 7 USD thì sẽ ưu tiên thực hiện lệnh mua với giá 8 USD. Tương tự, nếu có hai lệnh bán cổ phiếu với giá lần lượt là 9 USD và 10 USD thì sẽ ưu tiên thực hiện lệnh bán với giá 9 USD.

Ưu tiên về thời gian

Khi các lệnh có cùng mức giá thì tiêu chí ưu tiếp theo sẽ là dựa trên thời gian chờ khớp lệnh bao lâu. Cụ thể là sẽ ưu tiên thực hiện lệnh được nhập lên hệ thống trước. Ví dụ, có 2 lệnh bán cổ phiếu với cùng mức giá là 8 USD. Nhà đầu tư A đặt bán vào lúc 8 giờ sáng và nhà đầu tư B đặt bán vào lúc 9 giờ sáng. Thời gian khớp lệnh chứng khoán của nhà đầu tư A sớm hơn nên được ưu tiên hoàn thành trước.

Ưu tiên về khối lượng

Nếu 2 tiêu chí về giá và thời gian đều giống nhau thì sẽ ưu tiên thực hiện lệnh có khối lượng lớn hơn. Ví dụ, tại thời điểm 8 giờ sáng, có 2 lệnh mua cổ phiếu có cùng mức giá là 8 USD. Trong đó, nhà đầu tư A đặt mua 5.000 cổ phiếu và nhà đầu tư B đặt mua 7.000 cổ phiếu. Như vậy, lệnh mua của nhà đầu tư B sẽ được ưu tiên thực hiện trước. 

Ngoài việc hiểu khái niệm khớp lệnh là gì, nhà đầu tư cũng cần nắm rõ các nguyên tắc, điều kiện khớp lệnh trong giao dịch chứng khoán

Kết luận

Hy vọng qua bài viết của Investo, nhà đầu tư đã có thể hiểu rõ khái niệm khớp lệnh là gì. Đồng thời nắm được các loại phổ biến, cũng như nguyên tắc về giá, khối lượng và thời gian khớp lệnh chứng khoán. Những kiến thức này đảm bảo sẽ giúp ích rất nhiều trong hành trình tìm kiếm lợi nhuận của nhà đầu tư. Ngoài ra, đừng quên theo dõi nhiều bài viết khác trên website của Investo để cập nhật thêm nhiều tin tức, nâng cao kỹ năng, tạo tiền đề cho những chiến dịch đầu tư thành công nhé!

Huỳnh Hà