Sáu điều về tiền bạc (và xây dựng sự giàu có) có lẽ bạn không được dạy ở trường

Hầu hết chúng ta đều học các lớp toán, nhưng có bao nhiêu trường dạy tài chính cơ bản?

Tất cả chúng ta đều có tiền. Và tất cả chúng ta, ít nhất ở một mức độ nào đó, đều muốn có thêm một ít tiền. 

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là tất cả chúng ta đều hiểu biết nhiều về tiền bạc. Theo một  nghiên cứu từ vài năm trước, hầu hết mọi người không thể vượt qua bài kiểm tra kiến ​​thức tài chính gồm 6 câu hỏi "cơ bản" dưới đây. (Liệu nó có thể được coi là “cơ bản” nếu hầu hết mọi người không thể vượt qua?). 

1. Hãy tưởng tượng bạn có 100 USD trong tài khoản tiết kiệm với lãi suất 2% mỗi năm. Sau 5 năm, bạn sẽ có bao nhiêu tiền?

• Hơn 110 USD
• Ít hơn 110 USD
• Chính xác là 110 USD

Nếu bạn đầu tư 100 USD với lãi suất 2%, sau 1 năm, bạn sẽ kiếm được 2 USD tiền lãi. Sau 5 năm, bạn sẽ kiếm được hơn 10 USD: sau năm đầu tiên đó, bạn sẽ kiếm được tiền lãi trên 102 USD, do đó, tiền lãi 2% sẽ được áp dụng cho 102 USD, chứ không phải 100 USD, vì vậy vào cuối năm thứ hai, bạn sẽ kiếm được 2,04 USD.

Đó là sức mạnh của lãi kép: Khi khoản tiết kiệm của bạn tăng lên, tiền lãi của bạn cũng tăng theo. Cộng tất cả lại, câu trả lời là hơn 110,00 USD (chính xác là 110,41 USD). 

Điều đó thật tuyệt, nhưng nó sẽ không giúp bạn trở nên giàu có. Ngay cả khi bạn xoay sở bằng cách nào đó để kiếm được 10% tiền lãi hàng năm, khoản tiết kiệm của bạn sẽ chỉ tăng lên 161,05 USD. Đó là một khoản lợi nhuận đáng kinh ngạc, nhưng không khiến bạn có đủ tiền để nghỉ hưu. 

Vì thế, câu tiếp theo này rất quan trọng: Ngay từ đầu, bạn tiết kiệm được bao nhiêu quan trọng hơn nhiều so với tỷ lệ hoàn vốn.

Giả sử bạn kiếm được 40.000 USD một năm và tiết kiệm 3% tiền lương của mình. Điều đó có nghĩa là bạn tiết kiệm được 1.200 USD trong năm đầu tiên. 

• Nếu bạn kiếm được 4% tiền lãi từ số tiền đó, thì sau một năm bạn có 1.248 USD. 
• Nếu bạn quản lý tiền lãi 8%, bạn có 1.296 USD. Đó không chỉ là lợi nhuận tốt hơn; nó tốt gấp đôi. 
• Nhưng nếu bạn tăng tỷ lệ tiết kiệm của mình từ 1% lên 4%, thì bạn có 1.600 USD, ngay cả khi bạn không tạo ra bất kỳ khoản tiền lãi nào.

Bởi vậy, nếu bạn muốn làm giàu, điều quan trọng nhất bạn có thể làm là tập trung gần như toàn bộ sự chú ý vào tỷ lệ tiết kiệm chứ không phải tỷ lệ hoàn vốn.

Bạn càng tiết kiệm nhiều, đặc biệt là ngay từ đầu, bạn sẽ càng có nhiều hơn sau này. Hãy dành chút thời gian để tìm hiểu về đầu tư - và sau đó dành phần lớn thời gian của bạn để tìm cách tiết kiệm nhiều tiền hơn.

2. Hãy tưởng tượng lãi suất tiết kiệm của bạn là 1% mỗi năm và lạm phát là 2% mỗi năm. Sau một năm, số tiền trong tài khoản sẽ nhiều hơn hiện tại, giữ nguyên hay ít hơn?

Lạm phát là một tỷ lệ mô tả sự gia tăng giá hàng hóa và dịch vụ. Nếu lạm phát tăng 2%, điều đó có nghĩa là chi phí hàng hóa trung bình tăng 2%. Nghĩa là nếu bạn chỉ kiếm được 1% từ khoản tiết kiệm của mình, thì bạn đã tiến một bước và lùi hai bước, dẫn đến mức lỗ ròng trong khả năng chi tiêu là 1%. 

Điều này cũng đúng nếu bạn được tăng lương 2% nhưng lạm phát lại tăng 3%. Đó là lý do tại sao nhiều công ty gọi mức tăng tổng thể hàng năm là mức tăng "chi phí sinh hoạt" - bạn không thực sự được tăng lương, bởi vì mức tăng lương của bạn đang bù đắp cho sự mất mát về sức mua do lạm phát.

Rõ ràng, câu trả lời là ít hơn. Kể từ khi lạm phát tăng mạnh, nếu bạn đầu tư vào tài khoản thị trường tiền tệ tạo ra lợi nhuận 4%, thì số tiền đó có giá trị thấp hơn rất nhiều so với trước đây. 

Nếu lợi tức đầu tư của bạn không vượt quá lạm phát, bạn sẽ không tiến lên được. (Nhưng nếu bạn đang tạo ra một mức lợi nhuận nào đó, thì ít nhất bạn cũng không bị tụt lại phía sau nhanh như vậy.)

3. Nếu lãi suất tăng, điều gì thường xảy ra với giá trái phiếu: tăng, giảm, giữ nguyên hoặc không có mối quan hệ nào?

Nhà phát hành trái phiếu hứa hẹn sẽ trả một mức lãi suất cố định trong một thời hạn cụ thể. Trên thực tế, người mua cho nhà phát hành vay tiền. Những trái phiếu đó sau đó có thể được các nhà đầu tư mua bán theo cách tương tự như cổ phiếu. 

Vì vậy, nếu bạn sở hữu một trái phiếu 5 năm trả lãi suất 5% và lãi suất lên tới 6%, thì trái phiếu của bạn có giá trị thấp hơn trái phiếu mới phát hành với lãi suất 6%. Điều đó có nghĩa là giá trị trái phiếu của bạn giảm xuống. Ai muốn 5% khi họ có thể nhận được 6%? 

Vì thế, giá trái phiếu thường tăng khi lãi suất giảm và giá trái phiếu thường giảm khi lãi suất tăng. Nếu bạn mua trái phiếu lãi suất 6%, bạn đang đánh cược rằng lãi suất sẽ giảm nên trái phiếu của bạn sẽ tăng giá trị. (Hoặc đơn giản là vì bạn sẽ kiếm được tiền lãi từ khoản đầu tư đó.)

4. Đúng hay sai: Khoản vay thế chấp 15 năm thường yêu cầu khoản thanh toán hàng tháng cao hơn khoản vay thế chấp 30 năm, nhưng tổng số tiền lãi phải trả trong suốt thời hạn của khoản vay sẽ ít hơn.

Giả sử bạn vay 300.000 USD để mua nhà. (Để đơn giản hóa phép toán, chúng ta sẽ loại bỏ bảo hiểm của chủ sở hữu nhà, thuế, PMI, v.v. và chỉ tập trung vào nguyên tắc và lãi suất.) 

Lấy một khoản thế chấp 30 năm ở mức 6,75% có nghĩa là khoản thanh toán hàng tháng (chỉ gốc và lãi) của bạn sẽ là 1.945,79 USD. Sau 30 năm, bạn sẽ phải trả tổng cộng 400,485 USD tiền lãi.

Nếu bạn vay thế chấp 15 năm với lãi suất 6% (vì lãi suất của khoản vay 15 năm thường thấp hơn so với khoản vay 30 năm), khoản thanh toán hàng tháng của bạn sẽ là 2.531 USD, hoặc hơn 586 USD mỗi tháng.

Nhưng bạn sẽ chỉ trả tổng cộng 155.682 USD tiền lãi, ít hơn 244.803 USD so với số tiền bạn phải trả cho khoản vay 30 năm.

Đó là bởi vì khoản vay 15 năm trả hết nợ gốc với tốc độ nhanh hơn; nhiều hơn khoản thanh toán hàng tháng của bạn sẽ trả hết tiền gốc thay vì trả lãi, đặc biệt là trong vài năm đầu tiên của khoản vay. (Trong vài năm đầu tiên của khoản vay, phần lớn khoản thanh toán được chuyển thành tiền lãi chứ không phải tiền gốc.)

Tất cả điều đó có nghĩa là nếu bạn có đủ khả năng trả một khoản thế chấp 15 năm, bạn sẽ tiết kiệm được rất nhiều tiền. Bạn sẽ chi tiêu nhiều hơn mỗi tháng, nhưng sẽ ít hơn rất nhiều trong thời gian dài.

5. Đúng hay sai: mua cổ phiếu của một công ty đơn lẻ thường mang lại lợi nhuận an toàn hơn so với quỹ tương hỗ chứng khoán.

Quỹ tương hỗ là một quỹ đầu tư mua chứng khoán, một rổ cổ phiếu có thể bao gồm cổ phiếu của hàng chục hoặc hàng trăm công ty. Mục tiêu là để giảm thiểu rủi ro từ việc bất kỳ cổ phiếu nào giảm giá đột ngột.

Nếu một doanh nghiệp phá sản, cổ phiếu của nó có thể trở nên gần như vô giá trị. Nếu tất cả tiền tiết kiệm của bạn là cổ phiếu đó, bạn sẽ bị thiệt hại nghiêm trọng. Nhưng nếu bạn sở hữu cổ phần trong một quỹ tương hỗ bao gồm cổ phiếu đó, thì giá trị của quỹ chắc chắn sẽ giảm xuống, nhưng vì nó cũng sở hữu một số cổ phiếu khác nên nó sẽ không giảm đến mức đó.

Việc sở hữu một cổ phiếu là một đề xuất rủi ro hơn: Chắc chắn, bạn hoàn toàn có thể hưởng lợi từ việc tăng giá, nhưng bạn cũng phải đối mặt với tất cả rủi ro giảm giá. Điều đó có nghĩa là bạn phải chọn một cổ phiếu thật tốt.

6. Giả sử bạn nợ khoản vay 1.000 USD và lãi suất là 20% mỗi năm, ghép lãi hàng năm. Nếu bạn không thực hiện bất kỳ khoản thanh toán nào, sẽ mất bao nhiêu năm để số tiền bạn nợ tăng gấp đôi?

Giả dụ như vậy, đó là một câu hỏi cho vay nặng lãi. 20% là một lãi suất thực sự cao. (Mặc dù có rất nhiều công ty phát hành thẻ tín dụng bỏ qua vấn đề này.)

Câu trả lời một lần nữa nằm ở cách tính lãi kép: Sau một năm, bạn sẽ nợ 1.200 USD. Sau hai năm, 20% được áp dụng cho  số tiền đó, có nghĩa là bạn sẽ nợ 1.450 USD.

Nếu điều đó nghe có vẻ phức tạp, đây là một quy tắc đơn giản. Chỉ cần áp dụng quy tắc 72 cho bất kỳ mức lãi suất hoặc tỷ lệ hoàn vốn nào: chia 72 cho tỷ lệ hoàn vốn và kết quả là số tiền tiết kiệm của bạn sẽ tăng gấp đôi trong bao lâu - hoặc, trong trường hợp này, khoản nợ của bạn tăng gấp đôi.

• Nếu bạn nhận được 10% tiền lãi, thì sẽ mất 7,2 năm để số tiền tăng gấp đôi. 
• Để nhận được 6% lợi nhuận cần 12 năm. 
• Nhận được lợi nhuận 4% mất 18 năm. 

Và nếu bạn đảo ngược tiền đề, điều đó có nghĩa là sẽ chỉ mất 3,6 năm, nếu bạn không thực hiện bất kỳ khoản thanh toán nào, để 1.000 USD với lãi suất 20% trở thành khoản nợ 2.000 USD.

Yến Anh-Theo inc