Hợp đồng tương lai là gì? Tìm hiểu về hợp đồng tương lai chứng khoán

Hợp đồng tương lai là gì? Đây là một thuật ngữ được sử dụng nhiều rất nhiều trong giới đầu tư, đặc biệt là với các giao dịch chứng khoán. Là một sản phẩm có sức hút lớn và đem lại nhiều lợi ích cho hoạt động đầu tư, vậy hợp đồng tương lai được định nghĩa chính xác là như thế nào? 

1. Tổng quan về Hợp đồng tương lai - Futures Contract

a. Hợp đồng tương lai là gì?

Hợp đồng tương lai, hay còn được biết tới với tên tiếng anh là Futures Contract. Đây là loại hợp đồng có chuẩn hóa giữa cả 2 bên mua và bán với một giao dịch trong tương lai, nhưng lại có mức giá được xác định ở thời điểm ký hợp đồng.

Điều kiện cần để giao dịch hợp đồng tương lai được diễn ra chỉ khi bên mua đã đồng ý mua sản phẩm tại một thời điểm có xác định trong tương lai. Đồng thời, phía bán cần phải đồng ý bán sản phẩm với mức giá được xác định khi đó. Điều này dẫn đến việc giá của hợp đồng sẽ phụ thuộc nhiều vào sự quyết định của 2 bên mua bán hợp đồng tương lai, hay cơ sở cung - cầu thị trường.

Các loại hàng hóa cơ sở hợp pháp của Futures Contract hầu hết đều là các mặt hàng truyền thống như: Lương thực, Kim loại, hay Dầu mỏ,.... Ngoài ra, các hàng hóa cơ sở khác như tiền tệ, chỉ số, chứng khoán hay các loại tài sản vô hình cũng có thể được sử dụng trong một số trường hợp của hợp đồng tương lai. 

Hợp đồng tương lai là gì?

b. Hợp đồng chứng khoán tương lai Mỹ là gì?

Hợp đồng chứng khoán tương lai Mỹ là loại hợp đồng tương lai được xây dựng trên tài sản cơ sở là các chỉ số chứng khoán. Tại đó, các tài sản cơ sở là chỉ số chứng khoán sẽ được quản lý và thiết kế bởi các đơn vị Ủy bản chứng khoán của nhà nước, được phê duyệt và cấp phép sử dụng. Điều này là tương tự với hợp đồng tương lai chứng khoán thế giới.

Trong các hợp đồng tương lai mỹ được xây dựng với tài sản cơ sở là chứng khoán, các nhà giao dịch cần tuân theo một số điều kiện giao dịch để chuẩn hóa hợp đồng, như: 

• Tài sản cơ sở cần được thể hiện rõ với một chỉ số chứng khoán cụ thể, ví dụ như chỉ số cổ phiếu,...
• Hệ số nhân trên hợp đồng là các giá trị quy ra tiền cần phải có số liệu về điểm chỉ số ở mức tương ứng.
• Đơn vị niêm yết: Số điểm của chỉ số cơ sở.
• Hợp đồng cần được thanh toán bằng tiền, không thể thanh toán hợp đồng bằng chỉ số. 
• Bước giá sẽ được quy định theo từng loại hình hợp đồng tương lai.

Hợp đồng tương lai chứng khoán thế giới

c. Các khái niệm cơ bản trong Futures Contract

Một số khái niệm giao dịch khác trong các loại hợp đồng tương lai mà bạn cần biết:

• Tài sản cơ sở: Đây chính là đối tượng chính để 2 bên mua - bán dựa vào và đưa ra thỏa thuận về giá hợp đồng.
• Ký quỹ hợp đồng tương lai: Khoản tiền đặt cọc. Với các giao dịch chứng khoán và hợp đồng tương lai, các bên mua - bán cần thể hiện bản thân có đủ khả năng thanh toán hợp đồng bằng khoản tiền đặt cọc. Tuy nhiên, khoản ký quỹ bổ sung luôn là một trong những rủi ro của Futures Contract mà mọi nhà đầu tư nên chú ý.
• Vị thế: Đây là trạng thái giao dịch và khối lượng tài sản cơ sở của hợp đồng phái sinh mà nhà đầu tư hiện tại đang nắm giữ.
• Chỉ số hợp đồng tương lai: Quyết định trực tiếp đến giá của hợp đồng, đây là chỉ số chứng khoán mà tài sản cơ sở của hợp đồng sẽ dựa vào. 
• Cách đóng vị thế hợp đồng tương lai: Đây là hoạt động mở thêm một vị thế mới đối xứng với vị thể hiện tại mà nhà đầu tư đang nắm giữ.
• Giá thanh toán cuối ngày: Mức giá sử dụng để tính toán giá trị lỗ hoặc lãi có phát sinh trong ngày của hợp đồng.
• Giá thanh toán cuối cùng: Đây là hạn mức tài sản cơ sở được xác định vào ngày đáo hạn của hợp đồng. Giá thanh toán cuối cùng cũng được sử dụng đồng thời để xác định giá trị lỗ và lãi có phát sinh trong ngày giao dịch cuối.
• Hệ số nhân hợp đồng: Hệ số quy đổi hợp đồng ra tiền.
• Khối lượng mở: Khái niệm về một số lượng hợp đồng tương lai phái sinh của một loại chứng khoán phái sinh cụ thể và cùng tồn tại trong một thời điểm.

d. Ví dụ cụ thể về hợp đồng tương lai

Để giúp các nhà đầu tư có cái nhìn chi tiết hơn và hiểu rõ về bản chất, chúng tôi có ví dụ hợp đồng tương lai sau: 

Ví dụ hợp đồng ngô tương lai: “Doanh nghiệp A có hợp đồng bán cho doanh nghiệp B khoảng 10 tấn ngô với kỳ hạn 1 năm từ ngày 01/01/2021 với mức giá là 100.000 VNĐ/kg. Tuy nhiên, đến ngày 30/06/2021, giá ngô thị trường lại tăng lên 150.000 VNĐ/kg. Như vậy, để giải quyết vấn đề, công ty A sẽ có 2 phương án cụ thể như sau:

• Phương án thứ nhất: Công ty A sẽ tiếp tục cung cấp ngô cho công ty B với giá là 100.000 VNĐ/kg cho đến khi đủ số lượng 10 tấn và kết thúc kỳ hạn như hợp đồng ban đầu.
• Phương án thứ hai: Công ty A sẽ thanh toán toán bộ khoản chênh lệch cho bên B theo đúng như thỏa thuận ban đầu. Khoản này có tổng là 50.000 x 10.000 VNĐ. (10.000 kg tương ứng 10 tấn).”

Ví dụ Futures Contract

2. Các loại hợp đồng tương lai chứng khoán 

Hiện tại, trên thị trường Việt Nam chỉ cho phép hoạt động và hợp pháp hóa 2 loại: Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 và Hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ. Tuy nhiên, tính trên thị trường quốc tế ở thời điểm hiện tại, đang có vô số các loại hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai khác nhau. Trong đó, mỗi loại hợp đồng thường sẽ có đặc điểm về tài sản cơ sở được quy định khác nhau, ví dụ như: 

• Hợp đồng cà phê tương lai.
• Hợp đồng tương lai cà phê.
• Hợp đồng tương lai cao su.
• Hợp đồng đường tương lai.
• Hợp đồng giá thép tương lai.
• Hợp đồng tương lai hàng hóa.
• Hợp đồng tương lai lúa mì.
• Hợp đồng tương lai ngô.
• Hợp đồng quặng sắt tương lai.
• Hợp đồng tương lai vàng.
• Hợp đồng tương lai dầu thô.

• Hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán
• Hợp đồng tương lai chỉ số
• Hợp đồng tương lai chứng khoán
• Hợp đồng tương lai tiền tệ

Ngoài ra, các hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán Mỹ tiêu biểu ở thời điểm hiện tại mà các nhà đầu tư có thể muốn tham khảo thêm là: 

• E-mini Dow Jones.
• E-mini S&P 500.
• E-mini Nasdaq-100.
• Micro E-mini Dow Jones.
• Micro E-mini S&P 500.
• Micro E-mini Nasdaq-100.

Toàn bộ hiện đang được niêm yết và giao dịch trực tiếp với hai sở giao dịch là Chicago Mercantile Exchange (CBOT) và Chicago Mercantile Exchange (CME). Ngoài những thông tin trên, bạn có thể tìm đọc thêm nội dung về giá ure hợp đồng tương lai hoặc hợp đồng tương lai ure để được hiểu rõ hơn về bản chất của sản phẩm chứng khoán này nhé!

Các loại Futures Contract chứng khoán Mỹ

3. Đặc điểm của hợp đồng tương lai

Bảng dưới đây tóm tắt lại các đặc điểm của hợp đồng này mà các nhà đầu tư cần nắm rõ. Bên cạnh đó, so sánh hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn, để tạo thêm điều kiện cho các nhà đầu tư có thể hiểu rõ bản chất của loại hợp đồng này. Từ đó, dễ dàng đạt hiệu quả lớn khi thực hiện các giao dịch.

 

Đặc điểm	Hợp đồng tương lai	Hợp đồng quyền chọn
Tính chuẩn hóa	- HĐTL đã được niêm yết và có thể giao dịch trực tiếp trên Sở giao dịch chứng khoán phái sinh. - Đã được chuẩn hóa về giá trị, các điều khoản có sẵn và khối lượng tài sản cơ sở.	- Không cần chuẩn hóa về điều khoản, hay bất kỳ giá trị và khối lượng tài sản cơ sở nào. Do tài sản cơ sở của các hợp đồng quyền chọn có thể là bất kỳ tài sản nào.
Niêm yết, giao dịch	- HĐTL là sản phẩm được niêm yết và có thể thực hiện giao dịch trực tiếp trên các thị trường tập trung.	- HĐQC được giao dịch trên các thị trường OTC.
Bù trừ và ký quỹ	- Cả 2 bên tham gia phải có nghĩa vụ ký quỹ để đảm bảo được khả năng thanh toán hợp đồng. Đây là yếu tố bắt buộc. - Hợp đồng này được bù trừ và hạch toán theo ngày, với các thông tin về khoản lãi, lỗ được thông báo trực tiếp vào tài khoản ký quỹ của các nhà đầu tư.	- Các đơn vị và tổ chức 2 bên của hợp đồng không cần tham gia ký quỹ. - Phía tham gia mua quyền chọn sẽ cần trả phí sau khi ký hợp đồng. Phía bán sẽ có nghĩa vụ thực hiện với bên mua trước đó.
Đóng vị thế	Nhà đầu tư có thể thực hiện đóng vị thế tại bất cứ thời điểm nào chỉ bằng cách tham gia vị thế ngược lại đối với HĐTL tương tự. Điều này tạo ra rất nhiều sự linh hoạt trong giao dịch.	Nhà đầu tư thường sẽ cần mở vị thể mua đối lập nếu muốn mua lại quyền của bản thân.
Quy mô hợp đồng	Không có quy mô hợp đồng.	Phụ thuộc nhiều vào các điều khoản và thỏa thuận ở trong hợp đồng quyền chọn.
Tính cam kết và bắt buộc về nghĩa vụ	Người tham gia cần có nghĩa vụ thực hiện hợp đồng vào ngày đáo hạn hợp đồng.	Người tham gia có quyền thực hiện thủ tục vào ngày đáo hạn, quyền này không có nghĩa là bắt buộc.
Tính thanh khoản	Tính thanh khoản cao, các nhà đầu tư sẽ nắm rõ được những  gì mình sẽ mua trong tương lai.	Tại Việt Nam, các hoạt động đầu tư hoạt động theo hướng phi tập trung. Đây là lý do chính dẫn đến việc tính thanh khoản của HĐQC khá thấp.

So sánh hợp đồng quyền chọn và tương lai

Xem thêm: So sánh hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai 

4. Ưu điểm của hợp đồng tương lai là gì trong thị trường chứng khoán

• Tính tiện lợi: Hợp đồng tương lai được sử dụng tương tự như một dạng cổ phiếu thô. Tức, khi một nhà đầu tư mới mua một Futures Contract, nghĩa là bạn đang dự đoán sự tăng trưởng của thị trường tại thời điểm đó. Và trong trường hợp, các dự đoán này trở thành sự thật đúng như kỳ vọng, nhà đầu tư sẽ nhận được lợi nhuận.
• Tỷ lệ đòn bẩy cao: Nhà đầu tư có cơ hội thu về những khoản lợi nhuận rất lớn so với khoản tiền ký quỹ nhỏ hơn nhiều giá trị hợp đồng. Bởi các hợp đồng mang tính tương lai thường có những mức sinh lời cao hơn nhiều lần so với mức mặc định trên thị trường cơ sở.
• Tính thanh khoản cao: Nhà đầu tư có thể bán Futures Contract sau khi mua mà không cần phải chờ thêm thời gian như các loại cổ phiếu tương tự. Với những thông tin minh bạch và rõ ràng có sẵn trên sở giao dịch chứng khoán. Người chơi có thể dễ dàng mua bạn ngay khi có nhu cầu.
• Phòng ngừa rủi ro bằng hợp đồng tương lai: Bằng cách bán hợp đồng tương lai, các nhà đầu tư có thể hạn chế mức rủi ro thua lỗ khi thị trường cơ sở có xu hướng đi xuống.
• Không mất khoản ký quỹ và phí vay phát sinh mà thay vào đó chỉ cần đặt cọc một khoản tiền nhỏ để đảm bảo cho khoản lỗ phát sinh là một lợi thế rất lớn mà các nhà đầu tư có thể tận dụng hình thức giao dịch này.

Hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ là gì?

5. Chủ thể tham gia thị trường Hợp đồng tương lai

Thông thường, để xây dựng một hợp đồng tương lai hợp pháp, các nhà đầu tư cần tối thiểu 2 chủ thể là mua và bán. Trong đó, với mỗi chủ thể sẽ nắm chắc một phần quan trọng của hợp đồng. Tuy nhiên, ngay sau khi hợp đồng được hoàn tất và được ký kết bởi đôi bên, thì việc xuất hiện bên thứ 3 hay thứ 4 đến mua lại hợp đồng là hoàn toàn có thể xảy ra. Chính vì vậy, có một yếu tố cốt lõi và cần thiết của hoạt động mua bán hợp đồng tương lai ở phía sau là không được ảnh hưởng đến lợi ích của các chủ thể trước đó. Điều này giúp đảm bảo tính hợp pháp của bản hợp đồng và tránh nhất các trường hợp gian lận.

1 hợp đồng tương lai giá bao nhiêu?

6. Giao dịch chứng khoán phái sinh hợp đồng tương lai diễn ra như thế nào?

Dưới đây là một hướng dẫn giao dịch hợp đồng tương lai mà bạn có thể tham khảo thêm. Ngoài ra, với mỗi nhà đầu tư khác đã có kinh nghiệm, họ sẽ có những các giao dịch hợp đồng tương lai khác nhau.

• Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán phái sinh tại sàn giao dịch đã đăng ký và cung cấp những thông tin cơ bản mà sàn chứng khoán yêu cầu.
• Bước 2: Yêu cầu nộp ký quỹ cần được thực hiện trước với sàn để nhà đầu tư đảm bảo khả năng đáo hạn hợp đồng của mình. Tại đây, bạn có thể tìm hiểu thêm về cách tính lãi lỗ của hợp đồng.
• Bước 3: Tham khảo các bảng giá hợp đồng tương lai có sẵn để tự định giá mà bản thân đang muốn đầu tư trước khi thực sự đặt lệnh giao dịch.
• Bước 4: Đặt lệch và chờ hệ thống xác nhận. Thông thường, các trung tâm sẽ có kế hoạch hạch toán giá vào mỗi cuối ngày. Tại đây, bạn sẽ nhận được yêu cầu ký quỹ bổ sung thêm nếu có.
• Bước  5: Bổ sung ký quỹ hoặc rút lãi để tiếp tục các giao dịch nội bộ, sau đó bạn cần ký quỹ bổ sung thêm để bù trừ.

Cơ chế giao dịch Futures Contract (Tại đây, thành viên giao dịch và thành viên bù trừ là cùng một chủ thể)

7. 2 Chiến lược đầu tư hợp đồng tương lai hiệu quả

a. Giao dịch đầu cơ theo xu thế giá

Đây là một hình thức giao dịch hợp đồng tương lai, mà trong đó các nhà đầu tư sẽ đặt lệnh dựa trên dự đoán về xu hướng giá. Bạn có thể dự đoán giá sẽ tăng trong tương lai và đặt lệnh mua. Và chờ đến khi thích hợp, đặt lệnh bán để hưởng lợi nhuận từ sự chênh lệch giá.

Hoặc ngược lại, với dự đoán giá giảm, nhà đầu tư có thể đặt lệnh bán và chờ đến thời điểm giá giảm đến mức mong muốn thì bạn có thể đặt lệnh mua ngược lại. Lợi nhuận khi này cũng được tính dựa trên mức chênh lệch về giá. 

b. Giao dịch trong ngày

Chiến lược giao dịch trong ngày, hay còn gọi là day-trading. Hiểu một cách đơn giản thì với hình thức này, các nhà đầu tư sẽ thực hiện lệnh đóng đối với tất cả các lệnh mua bán trước đó. Việc này được thực hiện với mục đích chính để hạn chế sự tác động của việc biến động giá qua đêm. Chiến lược này có thể giúp các nhà đầu tư nhanh chóng thu về lợi nhuận nhờ vào các sản phẩm có mức chênh lệch giá lớn trong ngày.

Tuy nhiên, tùy theo từng mặt hàng trên thị trường mà sự biến động sẽ thay đổi khác nhau. Chính vì thế, đây vẫn chưa phải một chiến lược giao dịch quá tối ưu đối với các nhà giao dịch hàng hóa.

8. Nên chọn công cụ phái sinh Hợp đồng kỳ hạn hay Hợp đồng tương lai?

Với mỗi một sản phẩm chứng khoán phái sinh và một loại hợp đồng giao dịch khác nhau mà các nhà đầu tư có thể xem xét nên lựa chọn hình thức nào phù hợp nhất với phong cách của bản thân. Tuy nhiên ở thời điểm hiện tại, mang theo một số lợi thế lớn hơn so với các hình thức giao dịch đi trước, hợp đồng tương lai đang là hình thức đầu tư được nhiều nhà giao dịch lựa chọn hơn.

• Tính thanh khoản cao, hạn chế rủi ro khi giao dịch.
• Lợi nhuận hấp dẫn và tối ưu tốt nếu như dự đoán đúng xu hướng giá trong tương lai.
• Có thể tận dụng đòn bẩy, sử dụng vốn ít nhưng cơ hội hưởng lợi sau giao dịch rất lớn.
• Yêu cầu ký quỹ, nhằm đảm bảo an toàn giao dịch.
• Mở/đóng vị thế linh hoạt, phù hợp giao dịch lướt sóng, tận dụng thị trường giá.

Nên chọn hợp đồng kỳ hạn hay hợp đồng tương lai?

9. Tổng kết

Trên đây là các thông tin tổng hợp về hợp đồng tương lai là gì? Bên cạnh đó, với những ví dụ cụ thể được đưa ra, chúng tôi mong rằng bài viết đã có thể giúp bạn đọc hiểu thêm được về sản phẩm này trong thị trường chứng khoán ngoại hối. Ngoài ra, nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào khác, hay một vấn đề muốn được làm rõ hơn, hãy để lại một bình luận ở phía bên dưới để được hỗ trợ sớm nhất nhé!

Phương Sơn